۳۰ درصد از ارز صادرات نفتی به ایران بازنگشته است
به گزارش نبض بازار،در حال حاضر، آمار رسمی و دقیقی از درآمدهای نفتی ایران به صورت علنی منتشر نمی‌شود و اطلاعات موجود غالباً مبهم است. به همین دلیل، در گفت‌وگویی که با محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی انجام دادیم، به تحلیل و بررسی این موضوع پرداختیم تا مشخص شود که میزان واقعی درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته چه مقدار بوده است. همچنین، تلاش کردیم تا بفهمیم چه مقدار از این درآمدها وصول شده است.
فیاضی با اشاره به فرمول محاسبه منابع نفتی دولت گفت: «در واقع یک معادله چند متغیره وجود دارد که شامل مقدار صادرات نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی، قیمت جهانی این محصولات، نرخ تسعیر ارز و سهم دولت از صادرات است. سهم دولت در سال ۱۴۰۳، ۴۵.۵ درصد در نظر گرفته شده و نرخ ارز ترجیحی نیز ۲۸۵۰۰ تومان برای هر دلار تعیین شده بود.»
او ادامه داد: «بر اساس پیش‌بینی‌های بودجه، صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی ایران یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه با قیمت ۷۱ دلار در نظر گرفته شده بود. در این صورت مجموع ارزش صادرات نفت به ۳۵ میلیارد دلار می‌رسید که سهم دولت از آن حدود ۱۴ میلیارد دلار می‌شد. در بخش گاز هم با قیمت ۳۱ سنت برای هر مترمکعب و صادرات ۱۱ میلیارد مترمکعب، سهم دولت حدود ۱.۵ میلیارد دلار برآورد شده بود.»
عدم تحقق ۳۰ درصدی درآمدهای نفتی در سال ۱۴۰۳
فیاضی افزود: «در مجموع، درآمد پیش‌بینی شده دولت از صادرات نفت، گاز و میعانات گازی حدود ۱۷.۵ میلیارد دلار بود که قرار بود حداقل ۱۵ میلیارد دلار آن به نرخ ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی و دارو اختصاص یابد.»
وی در خصوص عملکرد منابع نفتی گفت: «بر اساس گزارش عملکرد هشت ماهه سال ۱۴۰۳، ۲۷۵ هزار میلیارد تومان درآمد نفتی برای دولت محقق شده و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان این سال به حدود ۴۱۲ هزار میلیارد تومان برسد. این یعنی تنها حدود ۷۰ درصد منابع نفتی محقق شده و نزدیک به ۳۰ درصد عدم تحقق داشته‌ایم.»
این کارشناس اقتصاد کلان تأکید کرد: «با وجود اینکه صادرات فیزیکی نفت ایران طبق آمارهای غیررسمی به طور میانگین بین ۱.۴ تا ۱.۶ میلیون بشکه در روز بوده و قیمت نفت صادراتی نیز نزدیک به پیش‌بینی‌ها در بودجه حرکت کرده، اما مشکل اصلی در بازگشت ارز حاصل از صادرات نفت و گاز به کشور بوده است.»
صادرات نفت ایران به طور کامل محقق شده اما ارز حاصل از آن برنگشت
وی خاطرنشان کرد: «در واقع، صادرات نفتی به لحاظ مقدار و قیمت تقریباً به طور کامل محقق شده، اما ارز حاصل از این صادرات به کشور بازنگشته و به همین دلیل شاهد تحقق تنها ۷۰ درصدی منابع نفتی در سال ۱۴۰۳ بوده‌ایم.»
وی به تحلیل وضعیت صادرات نفت و چالش های موجود پرداخت و اظهار داشت: «مسئله اصلی در سال‌های اخیر نه تنها به میزان صادرات نفت بلکه به بازگشت ارز حاصل از آن مرتبط است. در حالی که در سال‌های گذشته شاهد صادرات نفت با ارقام مشخصی بودیم، اما به دلیل تحریم‌های بانکی و دلاری، ارز حاصل از این صادرات به طور کامل به کشور بازنگشته است. این موضوع باعث کاهش درآمدهای ارزی و فشار به اقتصاد کشور می‌شود.»
وی ادامه داد: «در شرایط کنونی، صادرات نفت ایران با محدودیت‌هایی مواجه است و تنها تعداد خاصی از کشورها قادر به خرید نفت از ایران هستند. این مسئله موجب انحصار در فروش نفت شده و به دنبال آن، قیمت‌ها به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌گیرد.»
این کارشناس اقتصادی همچنین به تحریم‌های بانکی و دلاری اشاره کرد و گفت: «تحریم‌های مالی و بانکی، به ویژه در کشورهای مانند سوئیس و چین، یکی از بزرگترین مشکلات ایران است. این تحریم‌ها باعث می‌شود که ایران نتواند به راحتی ارز حاصل از صادرات نفت خود را دریافت کرده و یا حتی از آن برای تأمین کالاهای مورد نیاز استفاده کند. علاوه بر این، تحریم‌های دلاری موجب مشکلات جدی در معاملات بین‌المللی ایران می‌شود.»
انحصار در خرید نفت ایران و تخفیف های قابل توجه به خریداران
فیاضی درباره موانع بازگشت ارز حاصل از صادرات نفت گفت: «یکی از عوامل اصلی که باعث شده ارزهای نفتی به طور کامل به کشور بازنگردد، انحصار در خرید نفت ایران است. در واقع، زمانی که خریداران نفت محدود هستند، آن‌ها عملاً انحصار خرید دارند و این امکان را دارند که قیمت را به نفع خود تعیین کنند.»
وی ادامه داد: «در چنین شرایطی ایران مجبور شده حداقل بین ۱۰ تا ۱۵ درصد تخفیف نسبت به قیمت‌های جهانی به خریداران ارائه دهد، که این تخفیف‌ها اجتناب‌ناپذیر بوده است.»
این کارشناس در تحلیل سایر دلایل عدم تحقق کامل منابع نفتی افزود: «علاوه بر انحصار در خرید و اعمال تخفیف‌ها، تحریم‌های نفتی، دلاری و بانکی نیز موانع جدی در مسیر بازگشت ارز صادراتی به کشور ایجاد کرده‌اند. بنابراین، رفع این محدودیت‌ها، به ویژه تحریم‌های مالی، می‌تواند مسیر بازگشت ارزهای نفتی را هموار کند.»
وی افزود: «به‌طور کلی، مشکلات تحریم‌های نفتی و تحریم‌های بانکی و دلاری برطرف نشود، وضعیت صادرات نفت ایران همچنان با چالش‌های جدی مواجه خواهد بود و این موضوع به طور مستقیم بر اقتصاد کشور تاثیر منفی خواهد گذاشت.»
پیش بینی درآمد نفتی در سال ۱۴۰۴
وی درباره پیش‌بینی درآمد نفتی ایران در سال ۱۴۰۴ گفت: «این موضوع به شدت به شرایط توافقات بین‌المللی و مذاکرات ایران و آمریکا و وضعیت تحریم‌ها بستگی دارد. اگرچه صادرات نفت ایران به طور غیررسمی گزارش می‌شود، اما میزان دقیق صادرات و قیمت نفت در بازار‌های جهانی همچنان تحت تأثیر نوسانات جهانی قرار دارد. »
این کارشناس اقتصادی افزود: «در حال حاضر، پیش‌بینی‌ها بر اساس گزارش‌های غیررسمی، صادرات نفت ایران را در حدود یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه در روز برای سال ۱۴۰۴ تخمین زده‌اند. این رقم نسبتاً پایین است و می‌تواند به دلیل مشکلات تحریم‌ها و موانع بانکی کاهش یابد.همچنین، به دلیل تحریم‌های بانکی، ایران با مشکلات زیادی در بازگشت ارز حاصل از صادرات مواجه است. این تحریم‌ها باعث می‌شود که ارزهای صادراتی به طور کامل وارد کشور نشود و دولت مجبور به استفاده از روش‌های غیرمستقیم مانند تهاتر کالا یا ذخیره‌سازی در بانک‌ها شود. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش پایه پولی و تورم در داخل کشور شود.در مجموع، پیش‌بینی درآمد نفتی برای سال ۱۴۰۴ به میزان صادرات، قیمت جهانی نفت، و به ویژه تحریم‌های بانکی و دلاری بستگی دارد که در حال حاضر بر بازگشت ارز صادراتی تأثیر منفی گذاشته‌اند.»
