انفجار در بندرعباس، بورس را ریزشی کرد، دلار را افزایشی

به گزارش نبض بازار، بندر شهید رجایی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز اقتصادی و تجاری ایران، نقش حیاتی در زنجیره تأمین، صادرات و واردات کشور دارد. آتش‌سوزی اخیر در این بندر نه‌تنها به زیرساخت‌های حیاتی آسیب رسانده، بلکه تأثیرات قابل‌توجهی بر بازار‌های مالی داشته و سهامداران بسیاری از نمادهای متصل به این بندر وارد فاز احتیاط شده و با فروش سهام خود باعث ریزش بیش از ۳۵ هزار واحدی بورش شد.

استراتژیک و تجاری 
بندر شهید رجایی، واقع در استان هرمزگان، به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر‌به‌فرد خود در نزدیکی تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین دروازه‌های تجاری ایران به جهان محسوب می‌شود و نقش کلیدی در اقتصاد کشور دارد.
در این بندر به طور ساعتی حجم بالایی از عملیات تجاری انجام می‌شود و ۸۵ درصد از عملیات کانتینری ایران، ۷۰درصد ترانزیت کالا، ۵۸درصد عملیات غیرنفتی، ۴۳درصد عملیات نفتی کشور بر عهده این بندر است.

دسترسی جهانی و زیرساخت پیشرفته
نزدیکی به تنگه هرمز، یکی از مهم‌ترین گذرگاه‌های نفتی و تجاری جهان، این بندر را به هاب منطقه‌ای برای صادرات و واردات تبدیل کرد.
از سویی دیگر وجود پایانه‌های کانتینری، مخازن نفتی و امکانات لجستیکی پیشرفته، این بندر را به یکی از مجهزترین بنادر ایران تبدیل ساخته است.
این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که هرگونه اختلال در عملکرد بندر، تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد کلان ایران داشته باشد و بازار‌های گوناگون نیز امروز به حادثه اتش سوزی واکنش منفی نشان دادند.

تأثیرات اقتصادی آتش‌سوزی
اختلال در فعالیت‌های بندر شهید رجایی به دلیل نقش محوری آن در تجارت ایران، پیامد‌های اقتصادی گسترده‌ای به دنبال دارد. مهم‌ترین تأثیرات عبارت‌اند از:

اختلال در زنجیره تأمین

بندر شهید رجایی مسئول جابه‌جایی بخش عمده کالا‌های وارداتی (از جمله مواد اولیه صنعتی و کالا‌های اساسی) و صادراتی (مانند محصولات پتروشیمی و نفتی) است به طوری که توقف یا کاهش فعالیت‌های بندر، منجر به تأخیر در تحویل کالا‌ها و افزایش هزینه‌های لجستیکی می‌شود. از سویی دیگر وجودی کالا‌های اساسی در بازار داخلی را تحت‌فشار قرار دهد.

کاهش صادرات و درآمد ارزی

با توجه به اینکه ۴۳ درصد عملیات نفتی و ۵۸ درصد عملیات غیرنفتی کشور از این بندر انجام می‌شود، هرگونه توقف در فعالیت‌های صادراتی می‌تواند درآمد ارزی ایران را کاهش دهد و این رخداد به‌ویژه در شرایط تحریم‌های اقتصادی، فشار مضاعفی بر اقتصاد کشور وارد می‌کند.

افزایش هزینه‌های ترانزیت

در صورت ادامه اختلال، شرکت‌های تجاری ممکن است به بنادر دیگر (مانند بندرعباس یا بنادر کشور‌های همسایه) روی آورند که هزینه‌های بیشتری به همراه دارد. این موضوع می‌تواند قیمت تمام‌شده کالا‌ها را افزایش دهد.

امیررضا اعتمادی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با تحلیل بازار با اشاره به ایجاد اختلال حمل و نقل و مبادلات تجاری در میان‌مدت، به انباشت کشتی‌ها در آب‌های سرزمینی و افزایش هزینه‌های دموراژ اشاره کرد و گفت:  کاهش اعتماد شرکای تجاری و تضعیف موقعیت ایران در بازارهای صادراتی، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه، اختلال در ترانزیت کالاهای عبوری به کشورهای همسایه و تضعیف مسیرهای لجستیکی ایران در رقابت منطقه‌ای منجر شود.وی تاکید کرد: این عوامل نیز بر میزان سرمایه گذاری ها و فعالیت های تولیدی نیز تاثیر گذار بوده و عانل بازدارنده به شمار می رود و بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می دهد.

واکنش منفی دلار و بورس
آتش‌سوزی در بندر شهید رجایی به دلیل اهمیت استراتژیک این بندر، تأثیرات فوری و قابل‌توجهی بر بازار‌های مالی ایران، به‌ویژه نرخ ارز، داشت.
در اولین واکنش‌های پولی می‌توان به افزایش نرخ دلار اشاره کرد. دلار به دلیل وابستگی اقتصاد ایران به درآمد‌های صادراتی و واردات کالا‌های اساسی، به شوک‌های اقتصادی شدیدا حساس است و آتش‌سوزی در بندر شهید رجایی باعث ایجاد نگرانی در بازار ارز شد، زیرا اختلال در صادرات نفتی و غیرنفتی، عرضه ارز به بازار را کاهش داده است.
از سویی دیگر واردکنندگان برای تأمین کالا‌های جایگزین از بنادر دیگر، تقاضای بیشتری برای ارز خارجی ایجاد کرده‌اند.
همچنین اخبار مربوط به آتش‌سوزی و گمانه‌زنی‌ها درباره خسارت‌های احتمالی، جو روانی بازار را متشنج کرده و به افزایش نرخ دلار دامن زده است.
بر اساس گزارش‌ها، نرخ دلار در بازار آزاد بلافاصله پس از انتشار خبر آتش‌سوزی افزایش یافته و انتظار می‌رود در صورت ادامه اختلال، این روند صعودی ادامه یابد.
بازار سرمایه ایران نیز از این حادثه بی‌تأثیر نبود و شرکت‌های مرتبط با صنایع پتروشیمی، حمل‌ونقل و لجستیک که به بندر شهید رجایی وابسته‌اند، احتمالاً شاهد افت ارزش سهام خود خواهند شد. از سوی دیگر، برخی شرکت‌های واردکننده ممکن است به دلیل افزایش هزینه‌ها با چالش‌های مالی مواجه شوند.
فشار بر بازار کالا‌های اساسی به دلیل لجستیک نیز افزایش می‌یابد. اختلال در واردات کالا‌های اساسی می‌تواند قیمت‌ها در بازار داخلی را افزایش دهد. این موضوع به‌ویژه در مورد کالا‌هایی مانند گندم، روغن، و مواد اولیه دارویی اهمیت دارد که بخش عمده آنها از طریق بندر شهید رجایی وارد می‌شوند.

به همین منظور ولید هلالات از دیگر کارشناسان بازار سرمایه معتقد است: حادثه بندرعباس منجر به یک دل شکستگی در عواطف جامعه شد و طبعا فعالین اقتصادی نیز ازآن جدا نیستند و در گذشته نیز رویدادهای مشابه، تمایل سرمایه گذاران را به خرید کاهش داده هرچند که تاثیر اقتصادی نداشته باشد.

حاشیه چینی و جایگزینی
 آتش‌سوزی در بندر شهید رجایی نه‌تنها به زیرساخت‌های این بندر استراتژیک آسیب رسانده، بلکه پیامد‌های گسترده‌ای بر اقتصاد و بازار‌های مالی ایران به همراه آورد به طوری که افزایش نرخ دلار، اختلال در زنجیره تأمین، و فشار بر بازار سرمایه از جمله تأثیرات فوری این حادثه هستند و اقتصاد آسیب دیده ایران را رنجورتر می‌سازد؛ بنابراین بازسازی سریع زیرساخت‌ها، تخصیص بودجه فوری برای بازسازی بخش‌های آسیب‌دیده بندر و ازسرگیری عملیات می‌تواند به عنوان اولویت قرار گیرد. نزدیک به ۸۰ درصد کل عملیات کانتینری ایران از طریق این بندر انجام می شود که نشان دهند کار سخت مدیران برای ساماندهی شرایط کنونی است.
استفاده از بنادر جایگزین نیز می‌تواند از حاشیه‌ها بکاهد و فعال‌سازی بنادر دیگر مانند بندرعباس و چابهار برای جبران کاهش ظرفیت بندر شهید رجایی موثر خواهد بود.