فاصله ایران با بزرگترین غول فولادسازی جهان چقدر است؟

به گزارش نبض بازار، چین برای بسیاری از مردم جهان، به عنوان رکورددار جمعیت و رقیب اقتصادی آمریکا شناخته می‌شود. برای فعالان حوزه فولاد، اما چین صرفا یک کشور پرجمعیت نیست، بلکه بزرگترین تولید کننده فولاد جهان نیز محسوب می‌شود. چینی‌ها با در دست داشتن رکورد تولید بیش از یک میلیارد تن فولاد در سال، فاصله بسیاری با کشور‌های رقیب خود در این زمینه دارند. از جمله ایران که با تولید ۳۲ میلیون تن فولاد در سال، چندان وضعیت مناسبی را پشت سر نمی‌گذارد.

فاصله تولیدی ایران و چین

با یک بررسی آماری ساده می‌توان دریافت که چین و ایران در سه سال اخیر با افت تولید مواجه شده‌اند. اگرچه افت تولید چینی‌ها علت‌های متفاوتی با ایران دارد. در ایران بحران ناترازی انرژی در کنار رکود اقتصادی برای فروش، اجرای قوانین چالش برانگیز در دولت سیزدهم و چالش‌های محیط زیستی، باعث افت تولید فولاد شد، در حالیکه چینی‌ها به علت چالش‌های اقتصادی یا به قول خودشان بحران املاک و مستغلات تولید فولاد را کاهش داده‌اند.

در حال حاضر ایران با ظرفیت اسمی ۴۵ میلیون تن در سال و تولید واقعی ۳۲ میلیون تن، در جایگاه دهم جهان قرار دارد. اگرچه طبق اعلام انجمن فولاد، در سال ۱۴۰۳، تولید فولاد در ایران ۶.۷ به میزان یک میلیارد دلار کاهش داشته است. چینی‌ها با تولید یک میلیارد تن در سال ۲۰۲۴، کاهش ۴.۴ درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کرده‌اند. این نشان می‌دهد فاصله ایران تا جایگاه نخست جهان، ۳۳ برابر بیشتر از تولید فعلی است.

برتری معدنی چین نسبت به ایران

اگر معدن را نخستین گام برای تولید فولاد در نظر بگیریم، چینی‌ها از این نظر وضعیت مناسب تری نسبت به دیگر رقبای خود دارند. بر اساس گزارش سال ۲۰۲۳ منابع معدنی چین که توسط وزارت منابع طبیعی این کشور منتشر شده، چین تا پایان سال ۲۰۲۲ دارای ۱۶.۲۵ میلیارد تن ذخایر سنگ آهن بوده است.

طبق گزارش MYSTEEL، معدن دیتایگو در لیائونینگ، بزرگترین معدن تولید کننده سنگ آهن در چین است که تقریباً ۲۱.۴ میلیون تن سنگ آهن و ۲۵.۲ میلیون تن متریک در سال تولید می‌کرد. دومین معدن بزرگ تولید سنگ آهن با تولید تخمینی سنگ آهن ۱۱.۳ میلیون تن و تخمینی ۱۴.۲۴ میلی متر در ساعت واقع در لیائونینگ است. معدن Qidashan واقع در لیائونینگ سومین معدن بزرگ، معدن واقع در لیائونینگ چهارمین معدن بزرگ و معدن سیجیانگ شمال واقع در هبی با تولید کل سنگ آهن به ترتیب ۱۱ میلیون تن و ۶۷ میلیون تن، پنجمین معدن بزرگ بود.

به طور کلی از ۹۲۲ معدن سنگ آهن در جهان، ۱۱۴ مورد آن در چین فعال است. این در حالیست که منابع سنگ آهن در ایران بسیار محدودتر از دیگر رقبای خود است. گل گهر، چادرملو، چاه گز، سنگان و معدن نیاسر، چند نمونه از توان معدنی ایران در این حوزه‌اند. همین مسئله باعث شده تمرکز و سرمایه گذاری روی معادن کشور‌های آفریقایی و آسیای مرکزی مورد توجه مجموعه‌های فولادی ایران قرار بگیرد. ایران با ۳.۳ میلیارد تن سنگ آهن در جایگاه هشتم جهان از نظر منابع آهنی قرار دارد. این در حالیست که چینی‌ها جایگاه چهارم جهان و استرالیا جایگاه اول جهان را در اختیار دارند.

محیط زیست فولادی

چینی‌ها با وجود پتانسیل‌های فراوان برای تولید فولاد و به روز شدن سیستم تولیدی شان، باز هم چالش‌های مهمی با محیط زیست دارند. انتشار وسیع کربن صنعتی دست و پای صنعت کاران چینی را تا حدی بسته است. اروپایی‌ها در این بین تلاش دارند چینی‌ها را به سمت فولاد سبز هدایت کنند. صنایع فولاد در چین ۱۵ درصد از کل کربن تولیدی کشور را تشکیل می‌دهند. ۸ درصد از گاز‌های گلخانه‌ای نیز متعلق به صنایع است.

اگرچه چینی‌ها متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۶۰، انتشار کربن صنعتی را متوقف کنند. در این زمینه مقایسه صنایع فولادی ایران و چین به علت فقدان اطلاعات دقیق و به روز، ممکن نیست. کارخانه‌های صنعتی برای فرار از جریمه آلایندگی و درگیر شدن با افکار عمومی، همواره اطلاعات محیط زیستی خود را به سختی منتشر کرده‌اند. اگرچه طبق شنیده‌ها فولاد مبارکه جز معدود کارخانه‌های فولادی است که سهم آلایندگی خود را به محیط زیست پرداخت می‌کند و تلاش‌هایی در راستای کاهش چالش‌های محیط زیستی داشته است.

جهان بر مدار کاهش تولید

افت تولید ایران و چین صرفا متعلق به این دو کشور نیست. WORLSTEEL در گزارشی با عنوان «مجموع تولید فولاد خام دسامبر ۲۰۲۴ و کل تولید فولاد خام جهانی در سال ۲۰۲۴» به بررسی میزان تولید و افت آن در کشور‌های مختلف پرداخته است. در این گزارش مشخص می‌شود که عموم کشور‌های جهان در شش ماه اخیر با کاهش تولید مواجه بوده‌اند. در این بررسی آمده است: «در دسامبر ۲۰۲۴، چین ۷۶.۰ میلیون تن تولید را به ثبت رسانده که ۱۱.۸ درصد در دسامبر ۲۰۲۳ افزایش داشت، اما به طور کلی چینی‌ها با کاهش تولید مواجه‌اند. هند با ۱۳.۶ میلیون تن، ۹.۵ درصد افزایش تولید داشت. ژاپن با تولید ۶.۹ میلیون تن، ۱.۱ درصد کاهش را تجربه کرد. ایالات متحده نیز با ۶.۷ میلیون تن تولید، ۲.۴ درصد کاهش داشت. کره جنوبی ۵.۲ میلیون تن تولید کرد که ۳.۲ درصد کاهش داشت. ایران نیز با ۲.۶ میلیون تن تولید، ۸.۲ درصد کاهش داشت. آلمان ۲.۷ میلیون تن تولید کرد که ۴.۱ درصد افزایش داشت. کشور ترکیه هم با ۳.۰ میلیون تن تولید، ۷.۶ درصد کاهش داشت.»

این گزارش نشان می‌دهد که فولادسازی در جهان به طور کلی در حال افول است. اگرچه در هر کشور علت متفاوتی برای این اتفاق وجود دارد، اما بحران‌های اقتصادی در جهان و کاهش تولید با محور ماده اولیه‌ی فولاد، علت عمومی افت تولید جهانی بوده است.