ناترازی در بهار به فولاد رسید؟
به گزارش نبض بازار، ناترازی در بهار، چهره‌ای جدید از این بحران است که صنایع را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده است. صنایع فولادی نیز از این قاعده مستثنا نیستند و به جز فولاد مبارکه با نیروگاه خورشیدی 600 مگاواتی‌اش، دیگر صنایع فولادی ناچار به تمکین از شرایط شده‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که ناترازی به امری دائمی تبدیل شده و باید در تمامی روز‌های سال، با آن مواجه شد. از ابتدای سال تاکنون شرکت‌های فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه جنوب، فولاد سرجان و چند شرکت فولادی دیگر با کاهش 30 درصدی برق مصرفی مواجه شده‌اند که مسلماً از این زمان انتظار آن را نداشته‌اند.
ناترازی رقابت ایجاد می‌کند؟
تداوم این روند الزاماً به نفع فولاد مبارکه و فاصله گرفتن این مجموعه از دیگر مجموعه‌های فولادی نیست. کند شدن روند تولید در چرخه فولاد، مشتری‌های داخلی فولاد مبارکه را به حاشیه رانده و این مجموعه عظیم هم با توقف‌هایی کوتاه در مسیر توزیع خود مواجه می‌شود. صنایع فولاد ایران به علت تحریم‌ها، درگیر چرخه‌های اقتصادی فولاد با دیگر کشور‌های جهان نیستند که تداوم فعالیتشان در داخل، باعث تشدید رقابت میان دیگر مجموعه‌های فولادی ایران شود. به همین جهت برای حفظ توان و شاخص‌های اقتصادی، توازن و تداوم فعالیت فولادی‌های ایران لازم است. در صورت کاهش تحریم‌ها و بازگشت فولادی‌های ایران به صحنه جهانی، انرژی برگ برنده مهمی در رقابت میان مجموعه‌های داخل با یکدیگر و مجموعه‌های داخل با بزرگان فولادسازی جهان خواهد بود اما در حال حاضر، پیروزی موردی در آشفته بازار انرژی، به نفع هیچکس نیست.
جنگ روایت‌های فولادی
هرچه بحران بیشتر شدت گرفت، اظهارنظرات پررنگ‌تری نیز برای عبور از وضع موجود مطرح شد. برخی مدعی‌اند که فولادی‌ها باید به سراغ نظمی واحد در جهت تولید انرژی تجدیدپذیر بروند. برخی نیز در مقابل مدعی‌اند که این نسخه در چین جواب داده و دولت ناکارآمدتر از آن است که بتواند تمامی مجموعه‌های صنعتی را برای دست یافتن به انرژی تجدیدپذیر در حد استفاده چندین کارخانه، تجهیز کند. برخی دیگر از کارشناسان نیز مدعی‌اند که آمار فروش کارخانه‌های فولاد نشان می‌دهد، مشکل اساسی این کارخانه‌ها در روند تولید، کمبود برق نیست، بلکه کمبود فروش محصول است. عدم توانایی در فروش محصول باعث کاهش تولید بخشی از کارخانه‌های فولادی شده که با وجود برق و یا فقدان آن، تفاوتی در سرنوشت اقتصادی فعلی‌شان ندارد. یکی از این کارشناسان پیش‌تر به رسانه‌ها گفته است:
«فولاد خوزستان در سه ماه اول سال1403 محدودیت برق نداشته است؛ 88 درصد از آهن اسفنجی تولیدی‌اش را نتوانسته بفروشد. شما آمار خوداظهاری فولاد را ببینید که در سه ماه اول چقدر فروش و صادرات داشته است. برق پوشش ناکارآمدی برخی صنایع هم شده است. شهریور 1402 موجودی انبار صنایع فولادی ما شامل تیرآهن، میلگرد و... 16.1 میلیون تن بوده است. بعد از آن هیچ نهادی نیست که آمار بدهد اما برآورد‌های صنعت نشان می‌دهد که وضعیت افزایشی بوده است. شهریور 1401، نزدیک 8 میلیون تن ذخیره داشته‌ایم و نشان می‌دهد که ارزش موجودی انبار صنایع به 9 میلیارد دلار رسیده است. یعنی 9 میلیارد دلار آلودگی به محیط زیست تزریق کرده‌اند، برق مصرف کرده‌اند اما حتی نتوانستند آن را بفروشند. پولی که ما در کره داشتیم 7 میلیارد دلار بود اما اینجا فقط 9 میلیارد دلار در انبار‌های صنعت فولاد ما خاک می‌خورد. طبق اعلام بانک جهانی ما دچار رکود اقتصادی هستیم که از ناترازی مهم‌تر است. »
تداوم بحران
با اینکه صنایع بیش از انرژی، از بحران ناکارآمدی اقتصادی و رکود رنج می‌برند، اما انرژی هنوز هم سرفصل مهمی در بقای آنهاست. کاهش میزان انرژی ورودی به صنایع حتی در شرایطی که مجموعه‌ها توان تولید بیشتر را ندارند، هزینه‌های نسبی تولید را افزایش داده و امنیت شغلی کارگران را به خطر می‌اندازد. تعطیلی واحد‌های تولید با توجیه کمبود انرژی، صرفاً منجر به کاهش و یا توقف روند تولید منتهی نمی‌شود، بلکه نتایج بحران زایی در محیط کسب و کار و فضا‌های کارگری دارد که در مجموعه‌های فولادی خطر آن بیشتر مشاهده شده است. انرژی به مثابه یک رکن حیاتی در صنعت، باید با نگاهی واقعی مورد بررسی قرار بگیرد و نه مورد سوءاستفاده کارفرمایان در جهت پوشاندن ضعف‌هایشان شود و نه عاملی برای تضعیف تولید و فشار بر کارگران؛ حل بحران انرژی با هر میزان تولیدی، یک وظیفه بر دوش دولت است اما پس از آن و در شرایط عادی باید به سراغ بازتعریف توان صنایع فولادی در توزیع و فروش رفت.
