در بازار فولاد، ویتنام جای ایران را میگیرد؟
به جهت بررسی موضوع فوق، نبض بازار گفت‌و‌گویی با کیوان جعفری طهرانی، تحلیلگر ارشد بین المللی سنگ آهن و فولاد انجام داده است که در ادامه مشروح آن را میخوانید:
• در نگاهی کلی؛ صنعت فولاد در ایران نسبت به استاندارد‌های جهانی چه جایگاهی دارد؟
ایران چندین سال است که جایگاه دهمین تولیدکننده فولاد جهان را حفظ کرده است. ناترازی انرژی که چهارسال قبل در گاز و سه سال قبل در برق خود را نشان داد، در حوزه تولید فولاد بسیار اثرگذاشته است. شاهد هستیم در زلزل‌های که در فوریه ۲۰۲۳ در استانبول رخ داد، برای یک ماه تولید فولاد ترکیه عقب افتاد و ایران به طور موقت جایگاه نهم را کسب کرد، اما بعد از دو ماه ترکیه جایگاه خود را پس گرفت. در می ۲۰۲۳ هم ایران به جایگاه یازدهم سقوط کرد. اگر فکری به حال ناترازی انرژی نشود، نمیتوان جایگاه دهم را حفظ کرد. ویتنام با سرعت در حال پیشرفت در حوزه فولاد است.
• از نظر مقایسه ای، ایران با کدام کشور‌ها در رقابت کیفی فولاد به سر میبرد؟
رقابت کیفی و کمی و قیمتی سه موضوع اصلی هستند که در تجارت جهانی فولاد اثر میگذارد. کیفیت فولاد ایران همیشه جز بهترین‌ها بوده، اما موضوع تناژ تولید است. وقتی تولید کاهش پیدا کند، هزینه‌های فولادسازی تغییر نمیکند. این موضوع باعث میشود ۱۰ درصد قیمت محصول نهایی بالا برود و قابلیت رقابتی را از دست بدهد. دو سال گذشته نسبت به سه سال قبل، کاهش حجم صادرات فولاد داشتیم و ناترازی به شدت روی آن اثرگذاشته است. رقابت در جهان با تعرفه‌های ترامپ اینقدر شدید شده که بازار‌های ایران را تحت تأثیر قرارد داده است. هزینه تولید در کشور به علت تکنولوژی قدیمی بالا رفته است. اگر مذاکرات به نتیجه برسد و تحریم‌ها کاهش پیدا کند، صنعت فولاد کشور توسعه پیدا خواهد کرد. ویتنام در سال ۲۰۲۳، نزدیک ۱۹ میلیون تن و در سال ۲۰۲۴، نزدیک ۲۲ میلیون تن فولاد تولید کرده است. این رشد ۱۵ درصدی نشان میدهد که ویتنام تا سال ۲۰۲۷ میتواند ایران را پشت سر بگذارد.
• از نظر حوزه انرژی، استاندارد‌های صنعت فولاد در ایران با جهان چه فاصل‌های دارد؟ چینی‌ها در حوزه تجدیدپذیر به ما چه میآموزد؟
چین بزرگترین تولیدکننده پنل‌های خورشیدی جهان است ودر زمینه تولید برق تجدیدپذیر جز پیشتازهاست. امارات و عربستان هم ساخت نیروگاه‌های بسیار بزرگی را شروع کردهاند. پافشاری ما برای تولید برق در بوشهر عملاً دیگر کارگشا نیست و باید به فکر تجدیدپذیر‌ها باشیم. من شنیدهام که وزیر نیرو اعلام کرده ناترازی انرژی در پیک امسال ۲۰ هزار مگاوات است، اما اعداد واقعی ۲۶ یا ۳۰ هزار مگاوات را نشان میدهد. مصرف برق در ۲۱ فروردین معادل مصرف برق در ۲۲ اردیبهشت سال قبل بوده است. این خبر نشان میدهد در سال جدید تابستان طولانی و سختی خواهیم داشت. تولید برق کشور هم نهایتاً ۱۰ درصد آن تجدیدپذیر است. این عدد نسبت به نیروگاه‌های سیکل ترکیبی خیلی پایین است. مصرف امسال هم به هیچ وجه با برق تجدیدپذیر تأمین نمیشود و در سال‌های آینده هم تجدیدپذیر‌ها نمیتوانند ناترازی برق را رفع کنند.
• برخی مدعی اند که بازاریابی فروش در صنعت فولاد ایران با استاندارد‌ها فاصله دارد. آیا ما فروشندگان خوبی برای فولاد هستیم؟
این اتفاق افتاده، اما اگر در صادرات فولاد خوب نیستیم به خاطر نیروی انسانی و توانمندی ما نیست. ضعف‌های ما ناشی از هزینه تمام شده بالا، شرایط تحریم و عدم امکان استفاده از بانک‌های جهانی است. در بیست سال گذشته که سیستم بانکی تحریم بوده، تکنولوژی بانکداری بین المللی اینقدر پیشرفت کرده که ما عقب ماندهایم. در بانکداری جدید نیاز نیست که این همه مکاتبات اتفاق بیفتد و کد‌های جدیدی سوئیفت گرفتهاند و بانک‌های مربوطه و بانک‌های کارگزار، میتوانند در فرمت خاص خود، اعتبار اسنادی را باز کنند. عقب ماندن از این روند‌ها باعث شده شرایط صادراتی ما سخت شود. شرکت‌های خصوصی و دولتی در کشور‌های واسطه باز شده که به علت تحریم است و اگر این روند‌های دست و پا گیر حذف شوند، صادرات فولاد آسانتر خواهد شد.
• استاندارد‌های اروپا از نظر کیفی در حال تغییراند؛ فولادسازی در ایران تا چه حد میتواند به روش فعلی پیش برود؟
فولاد در مسیر تولید خود باید سرد شود و در کارخانه نورد مجدد باید گرم و با صرف انرژی مجدد، به کالای نهایی تبدیل شود. در استاندارد‌های اروپایی، این مسأله لحاظ شده است و مسیر‌های انرژی بر را حذف کردهاند. در پروژه‌های جدید فولادسازی نیروی انسانی کاهش پیدا کرده و پروژه‌های زیر یک میلیون تن هم دیگر توجیه اقتصادی ندارند. در چین پروژه‌های زیر ۵ میلیون تن دیگر صرفهی اقتصادی ندارد، اما در ایران مجموعه‌های زیر یک میلیون تن مشغول فعالیت هستند.
