با انفجار در بندر شهید رجایی، کدام صنایع آسیب بیشتری می‌بیند؟
به گزارش نبض بازار، زنجیره تأمین واردات محصولات در ایران، وابستگی جدی به این بندر استراتژیک دارد. حجم گسترده‌ای از واردات کالا‌های اساسی در کنار بندر امام خمینی، در بندر شهید رجایی انجام می‌گیرد. این بندر بیش از ۴۰درصد کالای مصرفی و صنعتی ایران را از نظر تأمین کالا‌های اساسی پوشش می‌دهد.
کالا‌هایی مثل مواد اولیه صنایع غذایی (روغن خام، شکر، افزودنی‌ها)، مواد اولیه دارویی (آنتی‌بیوتیک‌ها، ویتامین‌ها)، قطعات صنعتی (ماشین‌آلات، قطعات یدکی خودرو و پتروشیمی)، خوراک دام و طیور (ذرت، سویا) ازجمله بااهمیت‌ترین کالا‌هایی هستند که حلقه اولیه تأمین محصولات داخلی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین عجیب نخواهد بود که حداقل برای چندهفته ورود این کالاها به کشور با اختلال یا در خوش‌بینانه‌ترین حالت، با کندی رو‌به‌رو شود.
در پی عدم تأمین یا کندی تأمین این مواد اولیه و تجهیزات، طبیعی است که کالا‌های نهایی نیز در بازار‌های داخلی با کمبود رو‌به‌رو شوند که در این صورت با کاهش عرضه، با افزایش قیمت در مقاصد نهایی که بخش مهمی از آن در سفره خانوار ملموس است، مواجه خواهیم شد.
اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر به این موضوع بپردازیم، با توجه به مسدود بودن واردات در این بندر، کشتی‌های فله یا کانتینری مجبور به تخلیه بار در بنادر دیگر همچون بندر امام خمینی، بوشهر، چابهار و ... خواهند شد که همین امر موجب طولانی‌تر شدن مسیر و افزایش هزینه بار خواهد شد. باتوجه به اینکه عموما در بنادر برای کالاها به‌ویژه کالا‌های اساسی، زمان‌بندی تخلیه بار بسیار فشرده است، کمبود اولیه مواد اولیه و احتمال کاهش موجودی انبار شرکت‌ها، جدی است.
البته این نکته را هم باید در نظر داشت که صف طویلی که برای تخلیه بار در بنادر دیگر شکل می‌گیرد، می‌تواند کمبود مواد اولیه را در انبار‌ها و به‌تبع آن بازار‌های داخلی تشدید کند. بدین‌ترتیب، کمبود مواد اولیه خوراکی، دارویی و صنعتی، موجب گرانی محصولات نهایی و در ادامه آن، افزایش فشار بر مصرف‌کننده خواهد شد.
تغییر اجباری مسیر‌های وارداتی؟
با این تفاسیر، دولت و بخش خصوصی به‌سرعت واردات از بندر‌های جایگزین فعال می‌کنند. بندر امام خمینی، برای غلات و کالا‌های اساسی؛ بندر بوشهر، برای قطعات صنعتی و ماشین‌آلات و بندر چابهار برای سایر کالاها ازجمله بنادری هستند که احتمالا به‌طور موقت جایگزین این بندر استراتژیک خواهند شد. البته این تغییر زمان‌بر و پرهزینه است و ممکن است تا تثبیت کامل، چند ماه به طول انجامد؛ بنابراین براساس تحلیل کارشناسان در شرایط بحرانی، احتمالا با شوک قیمتی، کمبود مقطعی و اختلال در تولید برخی کالاها برای مدت یک تا سه ماه رو‌به‌رو باشیم. در میان‌مدت، بهبود تدریجی در این روند با واردات از سایر بنادر صورت می‌گیرد و در نهایت در بلندمدت، با بازسازی بندر شهیدرجایی، افزایش ذخایر استراتژیک رخ خواهد داد.
کدام صنایع آسیب بیشتری خواهد دید؟
شاید این سوال برای شما هم ایجاد شود که کدام صنایع بیشترین آسیب را خواهند دید؟ پاسخ ساده است؛ بازهم این کوچک‌تر‌ها هستند که آسیب می‌بینند. زنجیره تأمین صنایع کوچک و متوسط (SME ها) بیشتر از صنایع بزرگ آسیب می‌بیند، زیرا منابع مالی قوی برای انبار کردن موجودی ندارند و صنایع بزرگتر ممکن است با موجودی‌های بالاتر، بهتر دوام بیاورند. صنایع کوچک‌تر و وابسته‌تر به واردات مثل کارخانه‌های لبنی کوچک، داروسازی‌های خصوصی، کارگاه‌های تولیدی در معرض آسیب جدی‌تر خواهند بود، زیرا توان تحمل وقفه یا افزایش هزینه ناگهانی را ندارند.
چه محصولاتی کمیاب یا با افزایش قیمت رو‌به‌رو می‌شود؟
صنایعی که بیشترین آسیب را در پی این حادثه ناگوار خواهند دید، می‌توان به این ترتیب طبقه‌بندی کرد:
۱. صنعت غذایی و کشاورزی
صنعت غذایی و کشاورزی به دلیل وابستگی به واردات مواد اولیه صنایع غذایی همچون روغن خام، شکر، کنجاله سویا و ذرت دامی که همگی بیشترین سهم وارداتی را از بندر شهیدرجایی دارند، نخستین صنعتی هستند که از این حادثه آسیب خواهند دید. شرکت‌های تولید روغن نباتی، کارخانه‌های خوراک دام و طیور، صنایع بسته‌بندی مواد غذایی و شرکت‌هایی در این طیف، مهم‌ترین شرکت‌هایی هستند که آسیب خواهند دید؛ بنابراین احتمالا باید در انتظار افزایش قیمت خوراک‌های اساسی مثل روغن نباتی، لبنیات، مرغ، تخم‌مرغ و گوشت باشیم.
۲. صنعت دارویی و بهداشتی
واردات بخش بزرگی از مواد اولیه داروسازی (اکتیو‌ها یا API ها) از طریق این بندر انجام می‌شد؛ بنابراین شرکت‌های دارویی تولیدکننده داخلی، بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها از این ناحیه به‌شدت آسیب‌پذیر هستند و احتمالا با کمبود یا گرانی دارو‌های حیاتی مثل آنتی‌بیوتیک‌ها، دارو‌های دیابتی و مکمل‌ها رو‌به‌رو باشیم که پس از شوک قیمتی ناشی از حذف دلار نیمایی برای واردات مواد اولیه دارویی، شوک سنگینی برای مصرف‌کننده نهایی و بیماران خواهد بود.
۳. صنعت پتروشیمی و پلاستیک
واردات برخی کاتالیست‌ها، رزین‌های خاص و مواد افزودنی پلاستیک از طریق بندر شهیدرجایی انجام می‌شد. به همین دلیل باید منتظر افزایش قیمت تولیدات پلاستیکی، لوازم بسته‌بندی، صنایع بسته‌بندی غذایی و پزشکی باشیم.
۴. صنعت خودرو و قطعه‌سازی
قطعات یدکی وارداتی و بعضی ماشین‌آلات صنعتی از بندر شهید رجایی وارد می‌شد که خودروسازان داخلی، تولیدکنندگان قطعه، خدمات پس از فروش با آنها سر و کار دارند؛ بنابراین اختلال در خطوط تولید خودروسازان، افزایش قیمت خودرو و قطعات یدکی در بازار آزاد نتیجه این اتفاق خواهد بود. این درحالی است که در فیلم‌هایی که از این حادثه وجود دارد، بسیاری از خودرو‌هایی وارداتی نیز به‌طور جبران‌ناپذیری آسیب دیده‌اند که همین امر نیز افزایش قیمت خودرو‌های وارداتی را در کنار خودرو‌های ساخت داخل در بازار تشدید می‌کند.
۵. صنعت نساجی و پوشاک
مواد اولیه صنعت نساجی و پوشاک مانند الیاف مصنوعی، رنگ‌های صنعتی و پارچه خام اغلب از همین مسیر وارد کشور می‌شود. به همین خاطر گرانی پارچه، لباس و محصولات نساجی، اختلال در تولید کارخانه‌های پوشاک و ... هم امکان‌پذیر است.
