فریاد زیر زمین شنیده نمی‌شود؛ مرگ بی‌وقفه در معادن زغالسنگ/ چرا وعده‌های ایمنی معادن اجرا نمی‌شود؟
به گزارش نبض بازار گازگرفتگی در معدن مهماندویه دامغان 18 فروردین به مرکز کنترل و هماهنگی عملیات اهلال احمر ستان و اورژانس سمنان اعلام شد . در این حادثه هفت نفر شامل چهار ایرانی و سه تبعه خارجی در معدن محبوس بودند که پیکر بی‌جان همگی پیدا شد.
این معدن از نوع کوچک مقیاس است که در نظارت فنی پایان سال 1403 به دلیل نقص، اخطار یک ماهه در تاریخ 29 بهمن‌ماه همان سال به بهره‌بردار ابلاغ شده بود.
صمدی دبیر انجمن زغالسنگ کشور در همین ارتباط با بیان اینکه معدن مهماندویه دامغان سیستماتیک نبوده است، گفت: به نظر می رسد علت این حادثه تصاعد گاز متان نباشد زیرا اگر عامل آن بود، منجر به وقوع انفجار در معدن می شد؛ بنابراین آلودگی معدن به گاز منوکسید کربن سبب خفگی معدنکاران شده است.
وی با بیان اینکه باید نظارت های سختگیرانه و دقیق بر معادن کوچک صورت بگیرد، گفت: در منطقه سمنان و شمال حوزه شاهرود، البرز شرقی و مرکزی، معادن کوچک مقیاس زیادی فعال هستند که نیاز است نظارت بیشتری روی آنها صورت گیرد. در این استان 42 نوع ماده معدنی شناخته شده دارد که ذخیره قطعی معادن این استان حدود 600 میلیون تن و ذخیره احتمالی آنها حدود یک میلیارد تن است.
حوادث جانی معادن زغال سنگ تمامی ندارد
همزمان با این اتفاق باید این نکته را بیان کرد که در طول یک دهه اخیر حادثه‌های مختلفی در معادن زغالسنگ به وجود آمده که جان بسیاری از کارگران را گرفته است. به‌اعتقاد فعالان معدنی از مهم‌ترین چالش‌های معادن زغالسنگ نبود معیار شفاف برای تعیین قیمت زغالسنگ، ایمنی پایین معادن، عدم به‌کارگیری تکنولوژی و ماشین‌آلات روز دنیا در بهره‌برداری از معادن جهت تولید کنسانتره زغالسنگ با کیفیت قابل‌قبول و ویژگی‌های زمین‌شناسی معادن زغالسنگ ایران است که مشکلات زیادی را برای معدنکاران زغالسنگ و مصرف‌کنندگان این محصول ایجاد کرده است.
اما نکته مهم اینجاست هر سال با بروز حوادث مختلف این مشکلات بازگو و مسئولین وعده‌های بسیاری برای حل آنها بیان کرده‌اند اما در عمل خبری از حمایت معادن زغالسنگ نیست و هرساله جان کارگران در این معادن با خطر روبه‌روست.
از میان حوادث بزرگ معادن زغالسنگ باید به انفجار معدن زغالسنگ یورت در 13 اردیبهشت 1396، اشاره کرد که جان بیش از 42 کارگر این معدن را گرفت. بعد از وقوع حادثه انفجار معدن زغالسنگ آزادشهر، حسن روحانی رئیس جمهور وقت برای بررسی دقیق‌تر وضعیت این حادثه به منطقه آزادشهر استان گلستان سفر کرد و در نهایت دستوراتی را درباره این حادثه از قبیل رسیدگی فوری به موضوع وضعیت پرسنل صادر کرد.
وی هم‌چنین طی دستوری از کمیته حقیقت‌یاب خواست عوامل مؤثر و افراد مقصر در این حادثه را شناسایی و طبق قوانین با آنها برخورد کنند، اما با گذشت چند سال از وقوع این حادثه بنا به گفته فعالان معادن زغالسنگ متأسفانه هیچ کدام از نامه‌ها پاسخ داده نشد و حتی ایمیدرو نیز هیچ صحبتی مبنی بر حمایت از این حوزه را مطرح نکرد، گویا اصلاً اراده‌ای برای حمایت از معادن زغالسنگ وجود ندارد و فعالان این حوزه محکوم به فعالیت آن هم در سخت‌ترین شرایط هستند.
در خرداد همان سال نورقلی‌پور عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی نیز در رابطه با حادثه یورت اعلام کرد گزارش تیم حقیقت‌یاب حادثه معدن در صحن علنی مجلس شورای اسلامی قرائت شد ولی این گزارش نهایی نیست و تاکنون علل دقیق فنی حادثه از طریق این کمیته مشخص نشده است. در نهایت آبان ماه 1396، رئیس‌کل دادگستری استان گلستان اعلام کرد براساس جمع‌بندی گزارش کمیته حقیقت‌یاب، مقصر حادثه کارفرماست اما در مورد حادثه توضیحات بیشتری برای اطلاع مردم بازگو نشد و در آخر مشخص نشد دقیقاً چه تخلفاتی صورت گرفته و چه برخوردی با متخلفین انجام شده است.
نکته قابل توجه اینجاست با گذشت 8 سال از این حادثه عدم سیاست گذاری مناسب در معادن زغال سنگ باعث شد تا حادثه بزرگتری در معدن زغالسنگ طبس ایجاد و بیش از 50 کارگر این معدن جان باختند و تعداد مصدومان به 22 نفر رسید. این حادثه در پی انفجار گاز متان در 2 بلوک B و C معدن طبس، اتفاق افتاده بود.
همانند حوادث قبلی در معادن زغال سنگ ابتدا مسئولین با ابراز تاسف در محل حادثه حاضر شدند و از برنامه های خود برای کمک به این معادن صحبت کردند حتی قرار شد یک کمیته متشکل از نماینده وزارت صمت، وزارت کار و نظام مهندسی وضعیت تمام معادن زغال سنگ کشور را بررسی و اقدامات لازم را برای ایمنی معادن انجام دهند موضوعی که هنوز نتایج آن مشخص نیست و از آن طرف هرروز معادن زغال سنگ شاهد جان باختن کارگران خود در حوادث مختلف است.
در ادامه بخشی از اتفاقات چند سال اخیر در معادن زغالسنگ را مورد بازخوانی قرار می‌دهیم، حوادثی که فقط به اعلام خبر آن اکتفا شد و در نهایت معلوم نشد دولت برای جلوگیری از بروز حادثه در معادن زغالسنگ چه‌تدبیری را به‌کار گرفته است.
31 شهریور 1403: حادثه در معدن زغالسنگ طبس بیش از 50 کارگر این معدن جان باختند و تعداد مصدومان به 22 نفر رسیده است، این حادثه در پی انفجار گاز متان در 2 بلوک B و C معدن طبس، اتفاق افتاده است.
10 خرداد 1403: در ریزش معدن زغالسنگ آبنیل در روستای بی‌بی‌حیات کرمان 6 نفر حادثه دیدند، متأسفانه در این واقعه یک نفر فوت کرد و ٢ نفر دیگر مصدوم شدند.
29 اردیبهشت 1403: ریزش معدن زغالسنگ در منطقه طغرالجرد شهرستان کوهبنان، در این حادثه یکی از نیروهای معدن اصلی شرکت زغالسنگ منطقه طغرالجرد جان‌باخت.
20 شهریور 1402: جان باختن 6 کارگر در انفجار معدن زغالسنگ البرز شرقی در طزره دامغان که باعث شد حتی رئیس مجلس شورای اسلامی برای بررسی علل وقوع حادثه معدن زغالسنگ البرز مأموریت ویژه‌ای به کمیسیون صنایع بدهد.
10 آبان ماه 1401: در حادثه ریزش معدن زغالسنگ پابدانا شهرستان کوهبنان دو کارگر معدن جان باختند که به‌گفته مسئولان علت این حادثه در دست بررسی است.
17 اردیبهشت 1400: در پی وقوع حادثه ریزش تونل 42 و k13 زغالسنگ البرز شرقی در منطقه طزره دامغان و جان باختن 2 کارگر این معدن، فعالیت در این کارگاه از معدن زغالسنگ تا اطلاع ثانوی تعطیل شد.
22 شهریور 1400: حادثه ریزش تونل معدن زغالسنگ هجدک در بخش کوهساران راور منجر به جان باختن کارگر 35ساله این معدن شد.
16 شهریور 1399: حادثه ریزش در معدن تونل شماره 2 زغالسنگ هجدک شهرستان راور در استان کرمان 4 کشته و یک مصدوم داشت.
بروز این حوادث متعدد در معادن زغال سنگ باعث شده در لایحه بودجه 1404 به منظور ارتقای ایمنی معادن ذغال سنگ کشور اقدامات زیر پیش بینی شود:
1.انجام ارزیابی ریسک کلیه معادن ذغال سنگ کشور از طریق بازرسی با هدایت و راهبری کارگروهی متشکل از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان نظام مهندسی معدنی، و سازمان استاندارد.
2.معادن فاقد شرائط ایمنی لازم به مدت سه ماه تعطیل و کارگران آنها تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می‌گیرند.
3.بهره برداران معادن ذغال سنگ موظفند حداکثر ظرف سه ماه از تعطیلی اقدامات لازم برای ارتقای ایمنی معادن را فراهم نمایند.
4.وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است دوره آموزش ایمنی برای کلیه کارگران معادن ذغال سنگ را اجرا نماید و صرفاً کارگران دارای گواهی شرکت در دوره آموزشی ایمنی مجاز به کار در معادن ذغال سنگ هستند.
5.درآمد مازاد حقوق مالکانه معادن به ردیف .... واریز می‌شود تا صرف انجام اقدامات فوق شود.
صمدی دبیر انجمن زغال سنگ در همین ارتباط به خبرنگار تسنیم می‌گوید: پیشنهادات دولت در لایحه بودجه برای ایمنی معادن زغال سنگ دردی از فعالان این حوزه دوا نمی‌کند، امروز دغدغه اصلی معادن ذغال سنگ نبود منابع مالی و مشکلات ایمنی است که دولت باید فکر اساسی برای این موضوع داشته باشد.
منبع تسنیم
