هوش مصنوعی نجات‌دهنده است یا نابودگر سیاره زمین؟
به گزارش نبض بازار: عصر هوش مصنوعی مولد در حال تغییر جهان است؛ تغییری که نه تنها در زندگی روزمره ما، بلکه در مصرف منابع جهانی نیز تأثیرگذار است. شرکت‌های بزرگ فناوری، به عنوان توسعه‌دهندگان اصلی این فناوری، با افزایش چشمگیر مصرف انرژی و آب مواجه شده‌اند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که این روند در آینده نزدیک تغییر نخواهد کرد.
جهش در مصرف انرژی پس از ظهور چت‌جی‌پی‌تی
در سال ۲۰۲۲، OpenAI با عرضه چت‌جی‌پی‌تی، مسابقه هوش مصنوعی مولد را آغاز کرد. از آن زمان، مصرف انرژی شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و مایکروسافت به طور قابل توجهی افزایش یافته است. اگرچه این شرکت‌ها به طور رسمی ارتباط مستقیمی بین این افزایش و توسعه هوش مصنوعی اعلام نکرده‌اند، اما ارقام نشان‌دهنده این ارتباط هستند.
نقش هوش مصنوعی در افزایش مصرف انرژی
شائولی رن، دانشیار مهندسی برق و کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیا، ریورساید و متخصص در پایداری هوش مصنوعی، می‌گوید: «می‌توان با اطمینان نتیجه گرفت که هوش مصنوعی مسئول این افزایش آلودگی و مصرف منابع است.» او اشاره می‌کند که افزایش مصرف در دو سال گذشته با سرمایه‌گذاری قوی در هوش مصنوعی مولد و سایر خدمات مرتبط همزمان بوده است.
افزایش نیاز به پردازنده‌های پرقدرت
پردازنده‌های گرافیکی (GPU)، که برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، بسیار قدرتمندتر از پردازنده‌های مرکزی (CPU) هستند که تاکنون در مراکز داده غالب بودند. GPUها تا ۱۰ برابر بیشتر انرژی مصرف می‌کنند. آموزش مدل‌های زبانی بزرگ نیازمند ده‌ها هزار GPU است که شبانه‌روز برای هفته‌ها یا ماه‌ها کار می‌کنند. همچنین، هر بار که کاربری یک درخواست را در دستگاه خود تایپ می‌کند، پاسخ در یک مرکز داده محاسبه می‌شود. این فعالیت‌ها تقاضای انرژی را به شدت افزایش داده است.
رشد چشمگیر مصرف انرژی در شرکت‌های فناوری
طبق گزارش‌های سالانه، گوگل افزایش ۱۶.۲ درصدی و مایکروسافت افزایش ۲۸.۷ درصدی در مصرف انرژی خود در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل داشته‌اند. مایکروسافت نیاز‌های انرژی خود را بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ دو برابر کرده و از ۱۱.۲ میلیون مگاوات‌ساعت به ۲۴ میلیون مگاوات‌ساعت رسانده است. گوگل نیز در همین دوره افزایش ۶۷ درصدی را تجربه کرده است.
مصرف بیشتر آب برای خنک‌سازی مراکز داده
مراکز داده، که انبار‌های بزرگی مملو از ردیف‌های پردازنده‌ها و سرور‌ها هستند، برای خنک‌سازی به حجم زیادی آب نیاز دارند. این تجهیزات شبانه‌روز کار می‌کنند و گرمای زیادی تولید می‌کنند که در صورت عدم کنترل، می‌تواند به خرابی تجهیزات منجر شود. آب برای خنک‌سازی محیط اسپری می‌شود.
در سال ۲۰۲۳، مایکروسافت مصرف ۱۳ میلیارد لیتر آب را گزارش کرده است که بیش از نیمی از آن (حدود ۸ میلیارد لیتر) تبخیر یا مصرف شده و قابل استفاده مجدد نیست. گوگل نیز به مصرف حدود ۸.۶ میلیارد لیتر آب اشاره کرده که تنها ۲۶.۶ درصد آن به سیستم بازگردانده شده است.
پنهان ماندن مصرف واقعی آب
این ارقام تنها آب مصرفی برای خنک‌سازی مراکز داده را نشان می‌دهند و شامل آب مورد استفاده در تولید برق یا زنجیره تأمین محصولات نمی‌شوند. شائولی رن می‌گوید: «شرکت‌ها عمداً این اطلاعات را پنهان می‌کنند.» او به گزارش اپل اشاره می‌کند که به طور ناخواسته اعلام کرده مصرف غیرمستقیم آب به دلیل زنجیره تأمین، ۹۹ درصد از کل مصرف آب آن را تشکیل می‌دهد. بر این اساس، مصرف واقعی آب اپل در سال ۲۰۲۳ حداقل ۳۰۰ میلیارد لیتر تخمین زده می‌شود. رن توضیح می‌دهد: «این حجم آب برای آبیاری ۰.۱ درصد از گندم برداشت‌شده جهانی کافی است.»
افزایش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای
در زمینه انتشار کربن، گوگل افزایش ۱۳ درصدی و مایکروسافت افزایش ۳.۸ درصدی را در سال گذشته گزارش کرده‌اند. طی چهار سال گذشته، این افزایش برای گوگل ۶۷ درصد و برای مایکروسافت ۴۰ درصد بوده است. رن معتقد است که بیشتر آلودگی منتشر شده توسط این شرکت‌ها با زنجیره تأمین آنها مرتبط است، به ویژه در تولید تراشه‌های هوش مصنوعی و ساخت مراکز داده.
چشم‌انداز آینده: آیا بی‌طرفی کربن دست‌یافتنی است؟
در حالی که کارایی انرژی سخت‌افزار‌های هوش مصنوعی در حال بهبود است، رن اشاره می‌کند که به دلیل افزایش تقاضا برای سخت‌افزار هوش مصنوعی، کاهش انتشار کربن در کوتاه‌مدت بعید است. او می‌گوید: «اگر فقط به انتشار ناشی از مصرف مستقیم انرژی و آب نگاه کنیم، ممکن است شرکت‌ها تا سال ۲۰۳۰ به بی‌طرفی کربن برسند. اما با در نظر گرفتن ردپای واقعی آنها، این امر بسیار بعید به نظر می‌رسد.»
مسابقه برای هوش مصنوعی و تأثیرات زیست‌محیطی آن
تمام شرکت‌های بزرگ فناوری، از گوگل و مایکروسافت گرفته تا متا، آمازون و اپل، در تلاش‌اند تا سوابق زیست‌محیطی خود را بهبود بخشند و مصرف آب و انرژی خود را کاهش دهند. هدف بسیاری از آنها رسیدن به ردپای زیست‌محیطی بسیار کم تا سال ۲۰۳۰ است.
در مقاله‌ای که به تازگی در مجله Communications of the ACM منتشر شده، رن و همکارانش پیش‌بینی می‌کنند که تا سال ۲۰۲۷، تقاضای جهانی هوش مصنوعی مسئول مصرف بین ۴.۲ تا ۶.۶ تریلیون لیتر آب خواهد بود؛ معادل نیمی از آب مصرفی سالانه بریتانیا. همچنین، تقاضای انرژی هوش مصنوعی در آن سال بین ۸۵ تا ۱۳۴ تراوات‌ساعت خواهد بود.
با توجه به روند‌های فعلی، توسعه هوش مصنوعی تأثیرات قابل توجهی بر مصرف منابع و محیط زیست دارد. اگرچه شرکت‌های فناوری در تلاش برای کاهش ردپای زیست‌محیطی خود هستند، دستیابی به بی‌طرفی کربن تا سال ۲۰۳۰ چالشی بزرگ خواهد بود. اقدامات فوری و مؤثر برای مدیریت مصرف منابع و کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ضروری به نظر می‌رسد.
منبع:اقتصادآنلاین
