دیدنی‌های تهران/ همه چیز درباره کاخ گلستان تهران، عجیب و باورنکردنی!
به گزارش نبض بازار، کاخ گلستان در قلب تهران قرار دارد، این بنا که آن را قصر گلستان نیز می‌نامند، قسمتی از محوطه عظیم و تاریخی است که بعدها آن را تحت عنوان “ارگ سلطنتی تهران” معرفی کردند.
کاخ گلستان یکی از آثار جهانی ایران در فهرست میراث یونسکو است که به‌لطف معماری و تزیینات منحصربه‌فرد، محلی ایدئال برای عکاسی و ثبت تصاویر فوق‌العاده زیبا به شمار می‌رود. این بنای ارزشمند در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ايران و در سال ۱۳۹۲ در فهرست ميراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. علاوه بر این، وقوع رخدادهای تاریخی مهم در این محل، آن را به سندی زنده از تاریخ ایران تبدیل کرده است. این مجموعه که از جاهای دیدنی تهران به حساب می‌آید، در بافت قدیمی شهر قرار دارد و به‌راحتی می‌توان با وسایل حمل‌ونقل عمومی به آن دسترسی داشت و مسحور اين همه زيبايی، تاريخ، معماری، فرهنگ و هنر ایران شد. برای اینکه اطلاعات جامع و کاملی از کاخ گلستان به دست آورید، با این مقاله همراه شوید.
معرفی کاخ گلستان
کاخ گلستان شامل مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در استان تهران می‌شود که در زمان‌های مختلفی ساخته شده است. این کاخ به‌لحاظ معماری و ارزش آثار هنری و تاریخی‌اش، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی کشور به شمار می‌رود که در طول سال، شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی است. كاخ مذکور از بخش‌های مختلفی همچون ايوان تخت مرمر، تالار سلام، تالار آينه، تالار سفره‌خانه، خلوت كريمخانی، تالار برليان، عمارت بادگير، كاخ شمس العماره، تالار الماس و كاخ ابيض تشکیل می‌شود. ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند، قدیمی‌ترین بناهای مجموعه گلستان هستند.
مجموعه فرهنگی و تاریخی گلستان به‌غیر از ساختمان‌های فوق که ذکر شد، از بخش‌های مختلفی نظیر کتابخانه نسخ خطی، مرکز اسناد تصویری، مرکز اسناد خطی، دفتر فنی، امور بین‌الملل، کتابخانه چاپی، امور فرهنگی، امور معرفی، واحد کودک و نوجوان، واحد دفتر حقوقی تشکیل می‌شود.
جاهای دیدنی متعددی در اطراف کاخ گلستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به بازار تهران، قهوه‌خانه حاج علی درویش، سبزه میدان، خیابان ناصرخسرو، سرای روشن، کوچه مروی و دارالفنون اشاره کرد.
مساحت کاخ گلستان
کاخ گلستان از معروف‌ترین دیدنی های پایتخت است که قدمت آن به دهه‌ها قبل از دوران قاجار برمی‌گردد و بیش از ۴۴۰ سال تاریخ را در خود جای داده است. در حال حاضر مساحت کاخ گلستان به ۴٫۵ هکتار می‌رسد که به‌اندازه یک‌دهم وسعت اولیه‌اش است؛ جایی که محل سکونت پادشاهانی همچون آقا محمدخان، فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار بوده است.
کاخ گلستان کجاست؟
کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ قرار دارد. استفاده از مترو، بهترین راه دسترسی به کاخ گلستان است که برای این منظور باید در ایستگاه پانزده خرداد در خط یک مترو پیاده شوید و در ادامه به‌سمت شرق حرکت کنید تا حدودا پس از پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید و از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان بروید که ورودی کاخ گلستان در آنجا قرار دارد.
ساعت بازدید کاخ گلستان
- ساعت کاری: از ساعت ۹ تا ۱۹ (فروش بلیط تا ساعت ۱۷:۱۵)؛ مجموعه کاخ گلستان در زمان رحلت امام خمینی (ره) (۱۴ خرداد)، شهادت حضرت علی (ع) (۲۱ ماه رمضان)، تاسوعا و عاشورای حسینی (۹ و ۱۰ محرم)، اربعین حسینی (۲۰ صفر)، رحلت حضرت رسول اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی (ع) (۲۸ صفر)، شهادت امام جعفرصادق (ع) (۲۵ شوال) و روز طبیعت (۱۳ فروردین) تعطیل است.
- قیمت بلیط: مبلغ ورودی کاخ گلستان برای هر بازدیدکننده ایرانی (در سال ۱۴۰۲) معادل ۴۶ هزار تومان است.
- تلفن: ۰۲۱-۳۳۹۵۶۶۶۲
- آدرس: تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان ( نمایش روی نقشه )
- وب‌سایت: golestanpalace.ir
تاریخچه کاخ گلستان
بر اساس اسناد و مدارک و همین طور سفرنامه پيترو دلاواله، تاريخچه كاخ گلستان را به دوران شاه عباس صفوی نسبت می‌دهند؛ هرچند مهم‌ترین دوره تاریخی این کاخ به عصر آقا محمد خان قاجار مربوط می‌شود. وی پس از غلبه بر لطفعلی خان زند، در سال ۱۲۱۰ هجری قمری تاج‌گذاری و تهران را به‌عنوان پایتخت انتخاب کرد که همین موضوع اهمیتی دوچندان به ارگ سلطنتی گلستان داد.
ناصرالدین شاه قاجار نیز در این کاخ تاج‌گذاری کرد و اولین پادشاه ایران بود که سفری به اروپا داشت. همین امر باعث شد کاخ گلستان تحت‌تاثیر معماری اروپایی دستخوش تغییرات زیادی شود و شکل متفاوتی به خود بگیرد. در زمان قاجار، این مجموعه به‌عنوان محلی برای حکم‌رانی و اقامتگاه سلطنتی و همین طور تعلیم هنرمندان و معماران بود و از همین رو کاخ یادشده در قرن ۱۹ مرکز مهمی برای تولید هنر محسوب می‌شد.
در زمان حکومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار هیچ تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد؛ اما اهمیت این دوره به‌دلیل رخدادهای تاریخی مهمی همچون انقلاب مشروطه و تاثیرات آن است. کاخ گلستان در عصر پهلوی اول و پهلوی دوم نیز تغییراتی را به خود دید.
با این اوصاف می‌توان قدمت کاخ گلستان را بیش از چهار قرن دانست که هنوز هم از مجموعه‌های تاریخی منحصربه‌فرد ایران به شمار می‌رود و به‌دلیل وقوع اتفاقات مهم در آن، سندی باارزش از مهم‌ترین بخش تاریخ ایران است. این كاخ در حال حاضر همانند عضوی نامتجانس در معماری از هم گسيخته شهر تهران است که اطرافش را ساخت‌وسازهای بی‌هویت و جديد احاطه کرده‌اند.
تکیه دولت
تکیه دولت به فرمان ناصرالدین شاه در سال ۱۲۸۴ هجری قمری با هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ هزار تومان ساخته شد که کار ساخت آن حدود پنج سال طول کشید. این تکیه که در ضلع جنوب شرقی کاخ گلستان و جنوب غرب شمس العماره ساخته شده بود، از نظر معماری با تمام تکیه‌های تهران قدیم در آن روزگار تفاوت داشت.
برخی محققان، معماری تکیه دولت را برگرفته از آمفی‌تئاترها و تماشاخانه‌های غربی و برخی نیز آن را به تقلید از طرح کاروان‌سراها و تکایا و میدان‌های ایران می‌دانند.
نمای بیرونی تکیه دولت به‌شکل منشوری هشت‌ضلعی بود که در داخل به‌صورت یک استوانه بود. این تکیه سه ورودی برای آقایان، بانوان و پادشاه داشت.
پس از مشروطه و تحت‌تاثیر فرهنگ غرب و ظهور نمایش‌های جدید در ایران، تکیه دولت رونق و ارزش خود را از دست داد. تکیه مذکور به‌عنوان بزرگ‌ترین نمایش‌خانه کشور محسوب می‌شد که سال‌ها متروکه ماند، تا اینکه در سال ۱۳۲۵ برای ساخت یک شعبه بانک ملی تخریب شد.
عمارت خروجی
عمارت بزرگی در ضلع شمالی شمس العماره وجود داشت که عمارت خروجی نامیده می‌شد و باغ گلستان را به دو قسمت تقسیم می‌کرد. کار ساخت این عمارت از زمان آقا محمدخان تا فتحعلی شاه طول کشید و از اتاق موزه، صندوق‌خانه تالار آینه گلستان و رخت‌دارخانه سلطنتی تشکیل می‌شد. در دوره ناصرالدین شاه با هدف ساخت موزه‌ای شبیه به کشورهای اروپایی، این عمارت تخریب شد؛ هرچند بعدها استخر بزرگی به‌جای آن احداث شد که در اوایل سلطنت پهلوی اول به‌شکل فضای سبز درآمد.
به باور برخی کارشناسان، نام کاخ گلستان از تالار گلستان همین عمارت گرفته شده است که به‌تدریج به کل مجموعه اطلاق شد.
اندرون و خوابگاه ناصری
ناصرالدین شاه تغییرات زیادی در مجموعه گلستان ایجاد کرد که یکی از آن‌ها گسترش عمارت اندرون بود. این بنا از روی کاخ دولمه باغچه سلطان عثمانی ساخته و به خوابگاه ناصری معروف شد. در زمان پهلوی اول برای از بین بردن این نشانه شهوت‌رانی، آن را تخریب کردند تا محلی برای ساخت ساختمان‌های وزارت دارایی باشد.
معماری کاخ گلستان
کاخ گلستان از یک مجموعه تاریخی تشکیل شده است که شامل چندین کاخ و تالار سلطنتی در یک باغ می‌شود. معماری این مجموعه با معماری ایرانی آغاز شد و سپس مراودات تجاری، سیاسی و فرهنگی با کشورهای اروپایی منجر به تغییر و تحولاتی مبتنی بر معماری نئوکلاسیک اروپا شد. به همین دلیل امروزه شاهد تلفیق سبک معماری ایرانی و اروپایی هستیم که نگاه هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
یکی از بهترین نمونه‌های کاشیکاری را می‌توانید در کاخ گلستان مشاهده کنید که با مضامین مختلفی همچون اساطیری، شکار و شکارگاه، بزم، عاشقانه، رزم و نبرد، منظره، بناهای تاریخی، پادشاهان، درباریان و کارگزاران حکومتی، مذهبی و... هستند. در این کاشی‌کاری‌ها نیز تاثیر گسترش ارتباط با دنیای غرب و حمایت از هنر مشهود است. حجم نمایی، سایه روشن کاری و طبیعت‌گرایی که از مشخصه‌های بارز نقاشی غربی به حساب می‌آیند، در کنار شیوه‌های سنتی تصویرسازی ایرانی استفاده شده‌اند.
این تنها نمای بیرونی ساختمان‌های کاخ گلستان نیست که با کاشی‌کاری‌های زیبا باعث حیرت‌تان می‌شود، وقتی وارد این بناها می‌شود، آینه‌کاری‌های چشم‌نواز هوش از سرتان می‌برد؛ به‌خصوص در تالار آینه که تزیینات آن بیش از هفت سال طول کشیده است.
تزیینات طلاکاری روی سنگ هم بخش دیگری از جذابیت شمس العماره و تخت مرمر را تشکیل می‌دهند که در دوران قاجار رواج داشته است. در این تزیینات از ورق فلزی استفاده شده است که مهارت هنرمندان طلاکوب آن روزگار را نشان می‌دهد. استفاده از طلا در تزیینات معماری کاخ گلستان و توجه به دوام آن، ارزش این مجموعه را دو چندان می‌کند. در ادامه به معرفی بخش‌های مختلف کاخ گلستان می‌پردازیم.
شمس العماره
شاید بتوان گل سرسبد مجموعه گلستان را شمس‌العماره دانست؛ بنایی مرتفع که از شاخص‌ترین جاذبه‌های آن است و روزگاری نماد پایتخت محسوب می‌شود. ناصرالدین شاه در سفرهای اروپایی‌اش عاشق آسمان‌خراش‌های آن‌ها شد و از همین رو دستور ساخت این بنا را داد تا بتواند به‌همراه زنانش به بالای آن برود و چشم‌انداز تهران و اطرافش را تماشا کند.
این بنای پنج طبقه در سال ۱۲۸۴ ساخته شد که با ارتفاع ۳۵ متر بلندترین ساختمان زمان خود بود. برای اولین بار در ساخت شمس العماره از فلز استفاده شد که تحول مهمی در ساختمان‌سازی ایران به شمار می‌رفت. علاوه بر نمای باشکوه و زیبای شمس‌العماره، تزیینات داخلی آن از آینه‌کاری و نقاشی تا گچبری باعث شگفتی هر بیننده‌ای می‌شود.
ایوان تخت مرمر
ایوان تخت مرمر یا ایوان دارالاماره یا دیوانخانه، قدیمی‌ترین بنای تاریخی کاخ گلستان از دوران کریم خان زند است که با تزیینات زیبای گچبری، خاتم کاری، سنگ‌تراشی، منبت، مشبک و آینه‌کاری همچون نگینی در دل این مجموعه می‌درخشد.
زیباترین بخش ایوان، تخت مرمری است که به دستور فتحعلی شاه ساخته شد. او در سال ۱۲۲۱ هجری قمری به سنگ‌تراشان اصفهانی دستور ساخت تختی از سنگ مرمر زرد یزد را داد که شامل ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک می‌شد. طراحی تخت به‌شکلی است که تخت حضرت سلیمان را در ذهن تداعی می‌کند که روی دوش سه دیو و ۶ فرشته یا انسان قرار دارد. علاوه بر یک اژدها و دو شیر، ابیاتی از ملک الشعراء در ستایش فتحعلی شاه نیز روی این تخت مرمر حجاری شده است.
محوطه کاخ گلستان
علاوه بر بناهای مختلفی که در مجموعه گلستان خودنمایی می‌کنند، تعداد زیادی درخت و استخر و فواره نیز در اطراف این سازه‌ها به چشم می‌خورد که فضای مناسبی برای قدم‌زدن و عکاسی به حساب می‌آید. در واقع، کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و چشم‌انداز زیبای هر یک از ساختمان‌ها ارزش گشت‌وگذار در محوطه کاخ گلستان را دارند.
کاخ اختصاصی
کاخ اختصاصی مجموعه گلستان شامل تالارهای سلام، عاج، آینه، ظروف و برلیان می‌شود که در ادامه توضیح مختصری درباره آن‌ها خواهیم داد.
تالار سلام
تالار سلام یا اتاق موزه یا تالار تاج‌گذاری در ضلع شمال غربی کاخ گلستان قرار دارد که از همان ابتدا با هدف ایجاد موزه ساخته شد. ناصرالدین شاه با دیدن موزه‌های کشورهای غربی تصمیم گرفت موزه‌ای مشابه آن‌ها را در این ارگ سلطنتی بسازد. در همین راستا، ساختمان‌های قدیمی این بخش از باغ تخریب و اتاق موزه، حوضخانه و.... ساخته شدند. به این ترتیب، اولین موزه ایران در کاخ گلستان شکل گرفت. جالب اینکه قدمت عکاسی و تشکیل موزه در ایران به زمان قاجار برمی‌گردد.
کار ساخت بنای تالار سلام و سایر بخش‌ها در سال ۱۲۹۳ هجری قمری به پایان رسید؛ اما چیدمان و نصب تابلوها و تکمیل دکوراسیون تا سال ۱۲۹۶ هجری قمری ادامه یافت. این طور به نظر می‌رسد که شخص ناصرالدین شاه در طراحی ترتیب موزه مشارکت داشته است.
از آنجا که در این محل، مراسم سلام برگزار می‌شد، به تالار سلام معروف شد و در ادامه نیز به‌خاطر تاج‌گذاری شاهان پهلوی، به‌عنوان تالار تاج‌گذاری شناخته می‌شد.
موزه مخصوص
موزه مخصوص قسمتی از حوضخانه تالار سلام است که اشیای نفیس به‌جای مانده از شاهان قاجار را در خود جای داده است؛ بخشی از آن‌ها در گذشته در اتاق موزه ناصرالدین شاه نگهداری می‌شدند که از دوره‌های گذشته به قاجارها رسیده بود یا هدیه‌ای از سایر پادشاهان و هنرمندان هم‌عصر آن‌ها به حساب می‌آمد یا توسط خود این پادشاهان خریداری شده بود.
موزه نگارخانه
بخش دیگری از حوضخانه تالار سلام به موزه نگارخانه اختصاص دارد که شامل تابلوهای نقاشی ایرانی دوره قاجار است. این موزه شامل دو بخش می‌شود: در بخش جنوبی، پرده‌های نقاشی دوران قاجار به نمایش گذاشته شده است که آثار هنرمندانی همچون میرزا بابا نقاشباشی شیرازی، اسماعیل جلایر، ابوالحسن ثانی علی اکبر خان مزین الدوله و... در میان آن‌ها خودنمایی می‌کند. بخش شمالی نیز برای نمایش آثار نقاشان متاخر دوره قاجار نظیر محمود خان صبا، کمال الملک، مصورالملک و آقا میرزا موسی انتخاب شده است. این دو بخش در سال ۱۳۷۴ به یک بخش تبدیل و در سال ۱۳۷۶ به‌عنوان موزه نگارخانه آغاز به کار کرد.
تالار آینه
تالار آینه یکی از تالارهای مشهور کاخ گلستان است که درست کنار تالار سلام قرار دارد. بخش اعظمی از شهرت این تالار به نقاشی معروف کمال‌الملک از تالار آینه و ناصرالدین شاه مربوط می‌شود که تکمیل آن پنج سال طول کشید. نکته جالب این نقاشی، وسعت تالار است که در مقایسه با تالار واقعی، بسیار بزرگ‌تر به نظر می‌رسد و همین موضوع هنر نقاش در عظمت‌بخشی به تالار را نشان می‌دهد.
تالار عاج
تالار عاج یکی دیگر از بناهای باشکوه گلستان است و با اینکه تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست؛ بر اساس شواهد، قبل از تالار سلام و تالار آینه ساخته شده است.
اوج زیبایی این تالار را می‌توان در تابلوی آبرنگ محمود خان ملک الشعرا مشاهده کرد که در سال ۱۲۸۶ هجری قمری از نمای بیرونی تالار کشیده است. طبق این نقاشی، تالار عاج سه ارسی بزرگ، ایوانی با ۶ ستون و یک راه پله داشته است.
در حال حاضر دو عاج بزرگ فیل در این تالار قرار دارد که می‌تواند علت نام‌گذاری تالار را نشان دهد؛ هرچند برخی معتقدند در گذشته از این محل برای پذیرایی و صرف غذا استفاده می‌شد و نام درست آن «تالار آج» است که در زبان ترکی به‌معنای گرسنه می‌شود.
تالار ظروف
تالار ظروف در سال ۱۳۴۴ روی بقایای سازه‌ای از عهد قاجار ساخته شد و همان طور که از نامش مشخص است، از آن برای نگهداری و نمایش برخی از هدایای پادشاهان کشورهای اروپایی به شاهان قاجار استفاده می‌شود. سرويس چینی مربوط به جنگ‌های ناپلئون بناپارت، سرويس جواهر‌نشان اهدایی ملكه ويكتوريا، سرويس اهدایی الكساندر سوم، سرويس اهدایی نیکلای اول امپراتور روسیه و... از جمله این هدایا هستند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست.
تالار برلیان
تالار برلیان از آن جهت شهرت دارد که چندین اتاق زیبای مملو از آینه‌کاری و چلچراغ دارد. پیش از شکل‌گیری تالار برلیان، کاخ یا تالار بلور از بناهای دوران فتحعلی شاه در این محل وجود داشت. این تالار به‌خاطر فرسودگی در عصر ناصرالدین شاه تخریب و تالار برلیان به‌جای آن ساخته شد. علاوه بر مرمت بنا در دوران مظفرالدین شاه، تزیینات زیبایی به آن اضافه شد. تابلو رنگ روغنی از تالار مذکور قبل از این مرمت وجود دارد که در تالار سلام نگهداری می‌شود.
در زمان ناصرالدین شاه از تالار برلیان برای نگهداری هدایای پادشاهان خارجی استفاده می‌شد و در عصر پهلوی به‌عنوان محلی برای برگزاری مهمانی‌های رسمی دربار بود.
خلوت کریمخانی
خلوت کریمخانی در گوشه شمال غربی کاخ گلستان قرار دارد و بنایی سرپوشیده به‌شکل یک ایوان سه دهنه و ستون‌دار است که وسط آن حوضی زیبا دیده می‌شود. اهمیت این بنا به‌خاطر اتفاق دوران آقا محمدخان قاجار است. او بقایای جسد کریمخان زند را از مدفن آن در شیراز بیرون کشید و به این محل منتقل کرد؛ چراکه در آن زمان محل عبور روزانه شاه بود و با عبور از محل دفن کریمخان می‌توانست او را لگدکوب کند.
در دوران ناصرالدین شاه اینجا به محوطه کوچکی با نام حیاط کریمخانی تبدیل شد که برای استراحت پادشاه به کار می‌رفت. با روی کار آمدن پهلوی اول، استخوان‌های کریمخان به قم منتقل شد.
دو اثر باارزش در خلوت کریمخانی وجود دارد که اهمیتی دوچندان به آن بخشیده‌اند. سنگ مزار ناصرالدین شاه که در اوایل انقلاب اسلامی ایران از حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به کاخ گلستان منتقل شد و در نهایت در خلوت کریمخانی قرار گرفت. روی این سنگ، تصویر ناصرالدین شاه با شمشیری در دست نقش بسته است.
علاوه بر این، تخت مرمرین فتحعلی شاه نیز در این محل قرار دارد؛ هرچند پیش‌تر در قسمت دیگری از کاخ بود که در دوره پهلوی دوم به خلوت کریمخانی انتقال یافت.
- قیمت بلیط خلوت کریمخانی: رایگان
عمارت بادگیر
عمارت بادگیر که در ضلع جنوبی مجموعه گلستان قرار دارد، در زمان فتحعلی شاه ساخته و در عصر ناصرالدین شاه دستخوش تغییرات زیادی شد که نتیجه آن را امروز شاهد هستیم.
علاوه بر ارسی‌ها و ستون‌های زیبا، بالاخانه‌ها، گوشواره‌ها و دهلیزهای این عمارت درخور توجه هستند. تزیینات فوق‌العاده زیادی نیز در عمارت بادگیر به کار رفته است که از آن جمله می‌توان به نقاشی، آینه‌کاری، گچبری، منبت‌کاری و زرنگاری اشاره کرد. جذاب‌ترین بخش عمارت، تالار شاه‌نشین با ۹ ارسی، ازاره‌های مرمری منقوش، آینه‌کاری، دو ستون مارپیچ نقاشی شده، کفپوش معرق هفت رنگ، نقاشی دیوارها و سقف است که نگاه هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
موزه عکسخانه
تالار الماس
تالار الماس یکی از قسمت‌های قدیمی گلستان است که بعد از عمارت بادگیر قرار دارد و به‌خاطر آینه‌کاری‌های فضای داخلی‌اش به نام الماس خوانده می‌شود. مقرنس‌های آینه‌کاری در ایوانچه سمت جنوبی تالار، از بقایای آثار عهد فتحعلی شاه هستند که قدیمی‌ترین بخش این بنا به شمار می‌روند. این تالار به دستور فتحعلی شاه ساخته شد؛ هرچند در دوران ناصرالدین شاه تغییراتی در تزیینات و ظاهر آن به وجود آمد. تالار مذکور از دهلیزها، بالاخانه‌ها و پستوهای متعددی تشکیل شده است؛ ضمن اینکه در زیر این تالار حوضخانه بزرگی وجود دارد.
کاخ ابیض
زمانی که سلطان عبدالحمید، پادشاه عثمانی، تعدادی اثاثیه گران‌قیمت مثل مبل‌های استیل لوئی شانزدهم، دو قطعه آینه، پرده‌های مخملی، مجسمه‌های برنزی و چند فرش دست‌بافت ترکیه را برای ناصرالدین شاه فرستاد؛ همه کاخ‌های پادشاه در اوج زیبایی و شکوه بودند و به این وسایل نیازی نداشتند؛ از همین رو شخص ناصرالدین شاه کاخ جدیدی را در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان برای قراردادن این وسایل طراحی می‌کند. پس از ساخت این کاخ، او دستور می‌دهد که به تقلید از معماری اروپایی، آن را رنگ سفید بزنند و برای پله‌ها از مرمر سفید استفاده کنند. به همین دلیل، بنای جدید گلستان به کاخ ابیض معروف شد.
در ادامه با چیدن وسایل پادشاه عثمانی، این تالار باشکوه را تالار عبدالحمید نامیدند. کاخ ابیض به‌عنوان محل کار صدراعظم و نخست وزیر دولت‌های بعدی و جلسات هیئت دولت به کار می‌رفت، تا اینکه در سال ۱۳۳۲ به هنرهای زیبا و پس از آن به محل نمایشگاه‌های موقت اختصاص یافت. در نهایت نیز در سال ۱۳۴۷ به موزه مردم شناسی تبدیل شد که علاوه بر پوشش مردان و زنان قاجار، پوشاک مناطق مختلف ایران را نیز به نمایش گذاشته است. این موزه از غنی‌ترین و قدیمی‌ترین موزه‌های مردم شناسی ایران به حساب می‌آید.
کتابخانه کاخ گلستان
کتابخانه کاخ گلستان از دو بخش کتابخانه نسخ خطی و کتابخانه چاپی تشکیل می‌شود:
پیشینه کتابخانه و گنجینه نسخ خطی به اوایل قرن ۱۳هجری قمری می‌رسد که با همت فتحعلی شاه قاجار با نام کتابخانه شاهنشاهی تاسیس شد. کتابخانه چاپی نیز در دوران پهلوی دوم آغاز به کار کرد که در ابتدا در طبقه اول کاخ ابیض قرار داشت؛ تا اینکه در سال ۱۳۸۴ به فضایی بالغ بر ۹۳ متر مربع مساحت در ضلع شمال شرقی کاخ منتقل شد. این کتابخانه بیش از ۷۰۰۰ هزار کتاب تاریخی، هنری و چاپ سنگی دارد که از این تعداد، حدود ۲۵۰۰ كتاب تاريخی هستند و از این‌رو، كتابخانه اين كاخ را می‌توان منبع كتاب‌های قاجاری دانست.
در بخش كتاب‌های چاپی، ديوان شمس با ۵۲ سال قدمت، قديمی‌ترين کتاب مجموعه است؛ قديمی‌ترين كتاب از دوره قاجار نیز «طوفان البكاء» نام دارد که فقط ۵۶ نسخه از آن در دنیا وجود دارد و روايتی تصویری از زندگی و داستان‌های امامان است. در بخش نسخه‌های خطی، کتاب‌هایی همچون مرقع گلشن، هزارو یکشب، نسخه شاهنامه بايسنقری و قرآن‌های نفيس دوره فتحعلی شاه و پيش از آن، قديمی‌ترين نسخ محسوب می‌شوند.
كتابخانه كاخ گلستان مشابه سایر كتابخانه‌های عمومی نیست و امکان استفاده از آن فقط برای دانشجويان، استادان، نويسندگان و محققان با ارائه معرفی‌نامه میسر است.
امکانات و خدمات کاخ گلستان
علاوه بر سرویس بهداشتی و نمازخانه، در بازدید از کاخ گلستان می‌توانید از چایخانه و بخش عکاسی آن نیز استفاده کنید.
- چایخانه کاخ گلستان: حین گشت‌وگذار در کاخ گلستان می‌توانید در چایخانه کمی استراحت کنید و از دمنوش‌های معطر یا غذاهای خوشمزه آن نهایت لذت را ببرید.
- عکاسی با حال و هوای دوران قاجار: در طول بازدید از کاخ گلستان، به غرفه عکاسی سر بزنید و با پوشیدن لباس‌های قاجاری، خاطره‌ای همیشگی را برای خود به یادگار بگذارید.
