رویای ترکیه برای اتصال به جمهوری آذربایجان /آنکارا از زبان باکو حرف می‌زند+پافشاری بر طرح زیاده خواهانه دالان زنگزور

به گزارش نبض بازار،رسانه های ترکیه همچنان به جد احداث دالان زنگزور را پوشش می دهند و آن را یک پروژه ملی می دانند.

رویای ترکیه برای اتصال به جمهوری آذربایجان از طریق خاک نخجوان و ارمنستان، به عنوان یک رویای مغایر با اصول امنیتی و ژئوپولیتیکی منطقه، همچنان از سوی رسانه های اصلی دولت اردوغان، دنبال می شود.

خبرگزاری آناتولی به عنوان خبرگزاری رسمی و دولتی ترکیه، در سه ماه گذشته، بیش از 10 خبر و گزارش درباره دالان زنگزور منتشر کرده است. این خبرگزاری مدعی شده که اتصال به جمهوری آذربایجان از طریق خاک ارمنستان، خواسته اصلی مردم نخجوان است و آنان سعادت و سرنوشت خود را در گروی این پروژه می بینند!

در گزارش آناتولی ادعا شده که تحقیقات میدانی و مصاحبه با مردم نخجوان، گویای این واقعیت است که آنان می خواهند هر چه زودتر شاهد افتتاح گذرگاه زنگزور باشند!

آناتولی با تیتر «گشایش کریدور، خواست نخجوان و همه مردم آذربایجان است»، به این اشاره کرده که جمعی از بازرگانان و تجار نخجوان، اعلام کرده اند که یگانه راه توسعه و رونق، این است که از خاک ارمنستان به جمهوری آذربایجان متصل شوند.

این خبرگزاری وابسته به حزب حاکم ترکیه، از زبان نامق حسن اف یکی از تجار بازار نخجوان اعلام کرده، «دالان مزبور، رونق و ارزانی فراوانی را برای نخجوان به ارمغان می آورد. در صورت افتتاح کریدور زنگزور، هزینه گمرکی کالاهایی که از آذربایجان به نخجوان می آیند کاهش می یابد و مردم به راحتی می توانند از آذربایجان خرید کنند و نخجوان از محاصره خارج می شود. با این اتفاق، عملاً ترکیه و آذربایجان در حال ادغام هستند».

خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه، در ادامه گزارش ویژه خود، مدعی شده که مردم نخجوان، برای سفر به جمهوری آذربایجان از طریق عبور از خاک ایران، با موانع و مشکلات بزرگی مواجه هستند. این در حالی است که طی دهه های متمادی، جمهوری اسلامی ایران، علاوه بر اقدام استراتژیک و مهمی همچون سوآپ گاز، برای تامین مایحتاج و کالاهای عمومی مردم نخجوان، همواره حسن نیت و حسن همجواری خود را به نمایش گذاشته است.

وزیر ترابری یا وزیر زنگزور؟

عبدالقادر اورال اوغلو وزیر حمل و نقل و زیرساخت، فردی است که تنها 7 ماه از وزیر شدن او سپری شده، اما در این مدت، بیش از 10 بار در مناسبت های مختلف، درباره اهمیت زنگزور سخنرانی کرده است.

او همواره به دنبال آن است که در سخنان خود، زنگزور را به عنوان بخشی از رویای ترانزیتی ترکیه به موازات اتصال فاو به مدیترانه قلمداد کند.

اورال اوغلو گفته است:«در کنار چندین اقدام زیربنایی، پروژه کریدور زنگزور را نیز اجرا خواهیم کرد. این گذرگاه، حمل و نقل مستقیم ریلی و جاده ای بین ترکیه و آذربایجان را فراهم می کند. ما بلند مدت فکر می کنیم نه کوتاه مدت. همچنین پروژه راه توسعه از فاو به ترکیه، کوتاه ترین و اقتصادی ترین مسیر بین کریدورهای جنوب به شمال خواهد بود که خاور دور، جنوب آسیا و خاورمیانه را به اروپا متصل می کند».

پروفسور دکتر چنگیز تومار یکی دیگر از دانشگاهیانی است که در چند ماه گذشته، در چند نوبت، به بررسی اهمیت دانال زنگزور پرداخته است.

او با تهییج عواطف ملی گرایانه ترکی می گوید: «اگرچه تنها  30 سال از استقلال دولت های ترک می گذرد، اما این داستان یک موفقیت بزرگ است که آنها توانستند «سازمان دولت های ترک» را در مدت زمان بسیار کوتاهی تأسیس کنند. نقطه اوج این موفقیت، برقراری ارتباط زمینی بی وقفه بین جهان ترک، با استفاده از کریدور زنگزور است. به ویژه حمایت بی حد و حصر ترکیه از آزادسازی قره باغ تحت اشغال ارامنه، باعث توسعه روابط آنکارا - باکو در سال های اخیر و همکاری دو کشور در زمینه های سیاسی و نظامی شده  است. جنگ روسیه علیه اوکراین، یکی از جمهوری های شوروی سابق، همکاری بین دولت های ترک را نیز تسریع کرد. در قرن بیست و یکم، مرکز ثقل اقتصاد به آسیا منتقل شده است، اختلال در زنجیره تامین در دوران کرونا و همچنین در جریان جنگ اوکراین، تحول در ترانزیت کالا را به ضرورتی مهم تبدیل کرد. به همین دلیل زنگزور برای منطقه اهمیت ویژه دارد».

چنگیز تومار در ادامه گفته است: «با افتتاح کریدور زنگزور، کریدور مرکزی که ارتباط قزاقستان و آذربایجان را از طریق دریای خزر فراهم می کند، اتصال از طریق مسیر زمینی قابل دسترسی بوده و فاصله بین آنها بسیار کمتر می شود. این ارتباط در حال حاضر از طریق گرجستان انجام می شود. با توجه به اینکه هزینه های لجستیک و حمل و نقل در چند وقت اخیر افزایش چشمگیری داشته است، افتتاح این کریدور فرصت مهمی برای تجارت بین المللی و اقتصاد جهانی خواهد بود. این امر ارتباط زمینی نخجوان و آذربایجان را نیز فراهم می کند. تاثیر اقتصادی زنگزور، در تسهیل ارتباط کشورهای ترک با جمهوری ترکیه است. به ویژه تأسیس صندوق سرمایه گذاری ترکیه با اتصال زنگزور معنای بیشتری پیدا می کند. با توجه به تصمیمات اتخاذ شده بین کشورهای عضو، موارد مربوط به افزایش همکاری های اقتصادی و حجم تجارت، کریدور مرکزی بین المللی شرق به غرب از دریای خزر و احیای جاده ابریشم مدرن حائز اهمیت است. قزاقستان اخیراً ترکمنستان را که یکی از پیوندهای مهم این کریدور است به مرکز مهم تبدیل کرده و در حال ایجاد منطقه آزاد اقتصادی به نام TURANSEZ است. امروزه کریدور مرکزی هم از نظر خطوط زمینی و هم از نظر خطوط ریلی از گرجستان عبور می کند. اگر کریدور زنگزور باز شود، هم جاده را به عنوان یک مسیر جایگزین در کریدور مرکزی کوتاه می کند و هم یک ارتباط زمینی بدون وقفه بین جهان ترک ایجاد می کند».

آنکارا از زبان باکو حرف می زند

دولت آنکارا گاهی ترجیح می دهد پافشاری بر طرح زیاده خواهانه دالان زنگزور را از زبان جمهوری آذربایجان بیان کند.

در همین راستا، رسانه های ترکیه، به طور گسترده با دانشگاهیان و کارشناسان آذربایجانی مصاحبه می کنند.

در یکی از این مصاحبه ها، جیحون محموداف دانشیار و رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه نخجوان گفته است: «اهمیت کریدور زنگزور پس از جنگ 44 روزه دوم قره باغ بیشتر شد و هم اکنون روابط اقتصادی ترکیه و آذربایجان بسیار مهم است. افتتاح کریدور زنگزور که ارتباط زمینی بین جمهوری خودمختار نخجوان و باکو را فراهم می کند، برای نخجوان، آذربایجان و ترکیه بسیار مهم است. ترکیه و آذربایجان در مورد ارمنستان سیاست یکسانی را دنبال می کنند و کریدور زنگزور توسعه منطقه سیونیک ارمنستان را هم تضمین می کند. این کریدور هم برای آذربایجان، هم برای ترکیه و هم برای نخجوان بسیار مهم است، این جاده فاصله بازرگانان ترک را که وارد بازارهای آسیای میانه، آذربایجان یا روسیه می‌شوند، کوتاه می‌کند. این موضوعی بسیار مهم است چرا که صحبت از کوتاه کردن جاده 400 کیلومتری است. اولین ارتباط زمینی آذربایجان و ترکیه با کریدور زنگزور انجام می شود، از سوی دیگر ترکیه با این کریدور می تواند از طریق آذربایجان به بازار آسیای میانه برسد. از این طریق توسعه روابط خارجی و اقتصادی با کشورهای آسیای میانه تضمین می شود. کریدور زنگزور به نهادینه شدن سازمان دولت های ترک (TDT) کمک می کند و توسعه روابط اقتصادی بین کشورهای TDT برای کل منطقه مهم است. در نهایت، ذکر این نکته نیز اهمیت دارد که ترکیه از طریق کریدور زنگزور با چین هم ارتباط برقرار خواهد کرد و کالاهای ترکیه وارد بازار چین خواهد شد».

دانشیار نخجوانی در ادامه نظرات خود، به بیان اغراق آمیز اثرات دالان مزبور پرداخته و می گوید:«کریدور زنگزور زمینه خوبی برای توسعه روابط تجاری ترکیه و پاکستان ایجاد خواهد کرد و در عین حال، از نظر مالی، این کریدور کمک بزرگی به توسعه ارمنستان خواهد کرد. با افتتاح کریدور مورد نظر، رستوران ها، کافه ها و هتل های زیادی در منطقه افتتاح می شود. در صورت عبور کریدور زنگزور از ارمنستان، خطوط ریلی ارمنستان به روی حمل و نقل بین المللی باز می شود و در نتیجه، منطقه سیونیک ارمنستان شاهد توسعه بزرگی خواهد بود».

در پایان باید گفت، رسانه های ترکیه در حالی به بیان اهمیت دالان زنگزور می پردازند که جمهوری اسلامی ایران در مقام یک کنشگر قدرتمند منطقه ای، دیدگاه های خود درباره ژئوپولیتیک منطقه و شرایط ترانزیت کالا را با همه کنشگران دیگر در میان گذاشته و خواهان حفظ و توسعه روابط با جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و دیگر کشورهای مرتبط با مرز مورد نظر است.