مقایسه درآمد سرانه سه کشور عربی و ایران

قطر، امارات متحده و عربستان سعودی، سه برادر همسایه، دارندگان بیشترین درآمد سرانه هستند. ایران، با داشتن استانی جلگه‌ای و نفت‌خیز که به تنهایی ۵ برابر اولین کشور این فهرست مساحت دارد، در کجای لیست قرار می‌گیرد؟ درآمد سرانه برابر است با تولید ناخالص داخلی (ارزش کالاها و خدمات تولید شده داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور) تقسیم بر جمعیت. برای سنجش تولید تفکیک شده استان‌ها، می‌توان ارزش افزوده حاصل از نفت را حذف و درآمد سرانه بدون نفت را محاسبه کرد.

 درآمد سرانه ملی به معنی میزان سهم هر شهروند از تولید ناخالص داخلی کشور است. کشور پیشرو، قطر، ۸۲ هزار دلار و امارات متحده عربی به دنبال آن، با کسب ۳۱ هزار دلار کمتر، ۵۱ هزار دلار درآمد سرانه دارد. رتبه سوم این فهرست، عربستان سعودی، هزار دلار بیشتر از تفاوت درآمد دو کشور اول، یعنی ۳۲ هزار دلار درآمد سرانه داشته است.

کشورهای انتهایی این لیست، مراکش و مصر، تنها کشورهایی هستند که از ایران درآمد سرانه کمتری داشته‌اند. درآمد سرانه ایران پنج هزار دلار است. عراق با درآمد سرانه ۵۸۸۰ دلار در سال ۲۰۲۳ رتبه هفتم را کسب کرد و از لیبی، الجزایر، اردن، ایران، مراکش و مصر پیشی گرفت.

شکاف گسترده بین ۶ کشور اول لیست و هفت کشور باقی کاملا مشهود است. به طوری که کشور عمان با رتبه ششم، از سه برابر درآمد سرانه کشور عراق با رتبه هفتم، سه هزار دلار بیشتر است. بین کشور اول و آخر نیز، ۷۸ هزار دلار اختلاف وجود دارد. یعنی سهم هر فرد در کشور قطر، ماهانه ۶.۵ هزار دلار از سهم هر فرد مصری بیشتر است.

درآمد سرانه عددی است که از تقسیم تولید ناخالص داخلی بر جمعیت یک کشور بدست می آید و چون تولید ناخالص داخلی در برگیرنده ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک دوران معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید می‌شود پس معنای ساده‌تر درآمد سرانه این است که به ازای هر نفر در یک کشور چه میزان درآمد وجود دارد.

اما باید گفت درآمد سرانه نمی تواند تصویر دقیقی از وضعیت اقتصادی افراد یک کشور نسبت به کشور دیگر ارائه کرد.

برای اینکه بتوان فهم دقیقی از این تعریف داشت مثالی زده می شود. فرض کنید درآمد سالیانه شما ۱۰ هزار دلار است، اگر شخصی دیگر در سویئس همین درآمد را داشته باشد حال وضعیت اقتصادی شما بهتر است یا فرد سوئیسی؟

مسلماً وضعیت شما بهتر است؛ چرا که هزینه‌های کالا و خدمات در سوئیس بالاتر است، پس نمی توان صرف مقایسه درآمد سرانه دو کشور گفت که وضعیت اقتصادی مردم در کدام یک بهتر است.

اما برای اینکه بتوان یک مقایسه صحیحی از میزان درآمد کشورها ارائه داد، از مفهومی به نام برابری قدرت خرید استفاده می کنند. با بدست آوردن عدد برابری قدرت خرید می توان به مقایسه دو کشور پرداخت. برابری قدرت خرید به این معنی است که چه مقدار درآمد به قیمت ایران، قدرت خریدی به اندازه همان مقدار در دیگر کشورها دارد.