نرخ واقعی ارز همان نرخی است که بازار تعیین می‌کند
بهروز شهدایی در گفتگو با نبض بازار در پاسخ به این پرسش که آیا در اقتصاد مکانیسمی برای تعیین واقعی نرخ ارز‌ها وجود دارد، گفت: ارزش هر پول یا برابری آن با سایر ارز‌ها براساس توان تجارت، مبادله و معامله‌ای که امکان انجام آن وجود دارد، تعیین می‌شود و روش‌های خاص خود را برای محاسبه دارد.
نرخ دلار و اظهارنظرهای متفاوت
وی درباره اظهارنظر برخی از کارشناسان که نرخ واقعی دلار را ۱۰ یا برخی ۶۰ هزار تومان اعلام کرده‌اند، اظهار کرد: فاصله بین ارزش ذاتی احتمالی اسکناس با ارزش واقعی آن می‌تواند ناشی از آن باشد که با توجه به شتاب کاهش ارزش پول ملی در برابر سایر ارز‌ها، مردم تمایل دارند برای حفظ ارزش پول و دارایی خود آن را به دارایی‌هایی مالی که وابسته به اقتصاد داخلی نباشد، تبدیل کنند و به طور مثال ارز، سکه یا ملک خریداری می‌کنند.
بازار متشکل ارزی کارکرد لازم را در بازار ارزی ندارد
شهدایی عنوان کرد: بزرگترین مشکل این است که بازار متشکل ارزی در کشور وجود ندارد و اگرچه چنین بازاری، نام آن را یدک می‌کشد، اما کارکرد آن را ندارد. بازار متشکل ارزی یعنی آنکه همانند بازار سرمایه افراد بتواند مطابق با میل و درخواست خود ارز خریداری کرده یا ارز عرضه کنند، اما در حال حاضر این امکان وجود ندارد.
کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: نبود بازار متشکل ارزی مطابق با کارکرد‌هایی واقعی که این بازار باید داشته باشد منجر به آن شده که کمبود ارز در کشور وجود داشته باشد. تجربه‌ای که بانک مرکزی در سال ۹۲ به وجود آورد این نتیجه را به دنبال داشت تا ارز جمع‌آوری‌شده توسط مردم، وارد سیستم بانکی یا بازار ارزی نشود.
وی ادامه داد: این شرایط موجب ایجاد ابهام شده و موضوعات پیرامونی سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی هم به این اوضاع دامن می‌زند. برخی می‌گویند بهای ارز پائین‌تر یا بالاتر از ارقام کنونی در بازار است، اما واقعیت این است که اکنون نرخ واقعی بازار همین رقم‌هایی است که در بازار ارزی وجود دارد و گاهی نوسان‌های رو به افزایش یا کاهش چندین‌باره در طول یک روز را دارد.
ارزشگذاری واقعی ارز تابع شرایطی است
شهدایی خاطرنشان کرد: ارزشگذاری واقعی برای نرخ ارز‌ها تابع شرایطی است و اگر همان پارامتر‌هایی که موجب شده قیمت ارز افزایش یابد برطرف شود در آن صورت می‌توان گفت نرخ واقعی ارز بالا تعیین شده است.
تجربه نرخ‌های بالاتر ارز در صورت تشدید عوامل ایجاد‌کننده
کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: برخی نیز معتقدند نرخ واقعی ارز بیش از ارقام کنونی بوده و طبیعی است در صورت تشدید عوامل ایجاد‌کننده در نوسان‌های روبه رشد قیمت ارز، نرخ ارز‌ها قیمت‌های بالاتر را نیز تجربه خواهد کرد.
گمانه‌زنی‌ها درباره ارقام پائین‌تر یا بالاتر نرخ ارز پایه علمی ندارد
شهدایی عنوان کرد: امروز اقتصاد در شرایط عدم اطمینان بوده و اظهارنظر‌ها در مورد ارقام پائین‌تر یا بالاتر ارزش واقعی ارز‌ها می‌تواند تنها بیان نظرات شخصی افراد باشد و شاید چندان پایه علمی نداشته باشد مگر آنکه به رشد تورم، رشد اقتصادی و آمار تجارت بین‌الملل واقعی دسترسی داشته باشند در غیراینصورت اظهارنظر‌ها تنها در حد حدس و گمان است.
کارشناس مسائل اقتصادی درباره اظهارات مسئولان بانک مرکزی مبنی بر تاثیرپذیری بازار ارز از خرید ملک توسط مردم در خارج از ایران و افزایش انتظارات روانی و تقاضای بازار و در مقابل نظر برخی کارشناسان مبنی بر نفع بانک مرکزی از افزایش قیمت دلار، خاطرنشان کرد: زمینه بروز هر پدیده اقتصادی باید در کشور وجود داشته باشد تا آن پدیده به وجود آید. تمام عواملی که هم بانک مرکزی و هم کارشناسان اقتصادی مبنی بر نفع بانک مرکزی از گرانی ارز مطرح می‌کنند، درست است، اما عواملی هستند که زمینه بروز آن وجود ندارد.
وی اظهار کرد: اینکه دولت نرخ ارز را برای درآمد بیشتر گران می‌کند یا بانک مرکزی به پشتوانه دلار‌های اخذ‌نشده و بلوکه‌شده پول چاپ می‌کند همگی از دلایلی هستند که در افزایش نرخ ارز موثر هستند.
شهدایی خاطرنشان کرد: بهره بانکی از رشد‌هایی برخوردار است که در عین حال که تناسبی با تورم ندارد به نرخ بازدهی شرکت‌ها هم هماهنگ است. نرخ تورم در کالا‌های پرگردش دو برابر نرخ تورمی است که دولت اعلام می‌کند.
کارشناس مسائل اقتصادی عنوان کرد: بسیاری از افرادی که در شمال شهر خانه دارند شتاب فروش املاک را بیشتر کرده‌اند و این مجموعه دلایل از موضوعاتی است که سبب افزایش نرخ ارز شده است. برای تحلیل رویداد‌های اجتماعی و اقتصادی نمی‌توان تنها یک عامل را عنوان کرد و مجموعه‌ای از عوامل در شرایط به وجودآمده تاثیرگذار هستند و سهم این عوامل ممکن است از درصد‌های متفاوتی برخوردار باشند.
تشکیل سرمایه ثابت در کشور به درستی انجام نمی‌شود
وی افزود: منشاء واحد شرایط موجود این است که تشکیل سرمایه ثابت در کشور به درستی انجام نمی‌شود و با در نظر گرفتن نرخ استهلاک سرمایه ثابت با رشد منفی تشکیل سرمایه مواجه هستیم. همچنین رشد اقتصادی مناسب نبوده و ناترازی در واردات و صادرات دیده می‌شود.
وی گفت: بر فرض حتی اگر دلار ۱۰ هزار تومان هم شود، فروش ملک برای خروج دلار متوقف نمی‌شود، اما این امیدواری وجود دارد که عوامل ایجاد‌کننده وضعیت کنونی به گونه‌ای تغییر کند که به جای خرید خانه در ترکیه، این ترک‌ها باشند که زندگی در ایران را ترجیح دهند.
بهبود شرایط کنونی از مسیر دیپلماسی سیاسی می‌گذرد
وی با بیان اینکه بهبود وضع کنونی به طور قطع از مسیر دیپلماسی سیاسی می‌گذرد، خاطرنشان کرد: وضعیت بازار‌ها دماسنج اقتصاد است. اکنون نوسان‌های رو‌به‌رشد نرخ دلار نشان می‌دهد اطمینان به این مسیر تا چه میزان است.
ساختار‌های نزدیک ارز و بورس
شهدایی عنوان کرد: بازار ارز نیز ساختاری همانند بازار سرمایه دارد. در بازار سرمایه ممکن است ارزش ذاتی یک سهم به صورت مصنوعی افزایش یابد، اما نمی‌تواند چندین روز متوالی در آن نرخ بالای مصنوعی باقی بماند.
وی گفت: ابزار‌های دستکاری و کنترلی همان کار‌هایی است که فدرال رزرو انجام می‌دهد و اگر واقعا وضعیت ثبات موضوعات پیرامونی وجود داشته باشد فدرال رزرو نرخ بهره را کم و زیاد کرده و دلار را از اروپا جمع و به بانک‌های آمریکا سرازیر می‌کنند و نمی‌شود چندان به این موضوعات ومباحث ورود کرد.
شهدایی گفت: در زمان‌هایی افزایش قیمت مسکن به نرخ‌سازی بر سایت‌های فروش آنلاین نسبت داده می‌شد. طی تصمیمی مقرر شد تا قیمت‌گذاری مسکن در سایت‌های آنلاین انجام نشود، اما آیا این اقدام منجر به کاهش قیمت ملک شد. پاسخ این است که خیر و ریشه افزایش قیمت ملک در جای دیگری است.
