تاثیر نرخ بهره بین بانکی بر بورس/ تناقض در سیاست مهار رشد پایه پولی

یه گزارش نبض بازار، با توجه به سناریو‌های مختلف نرخ بهره بانکی، نرخ سود بین بانکی در خردادماه ۲۰٫۵۷ درصد و ۲۰٫۵۵ درصد بود. این نرخ از چهارم آذر ماه سال قبل به سطح ۲۱ درصدی ورود کرده بود، ولی از نیمه دی کاهشی شد و به سطح ۲۰ درصدی بازگشت. حال به نظر می‌رسد با حداقل تغییرات ممکن در محدوده ۲۰ درصدی در حال تثبیت است.

کارشناسان عقیده دارند که این افزایش نرخ بهره بین بانکی تاثیر مثبتی روی بورس و معاملات آن دارد.

تاثیر نرخ بهره بانکی روی بورس

احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه گفت: افزایش نرخ بهره بین بانکی به نفع بورس است. اما افزایش نرخ سود بانکی به زیان بازار سرمایه است؛ چراکه سرمایه‌ها را از بورس فراری می‌دهد.

وی ادامه داد: نرخ بهره بین بانکی به رشد بورس در میان‌مدت کمک می‌کند، ولی سود بانکی می‌تواند نقدینگی را از بورس خارج و وارد سرمایه‌گذاری در بانک کند.

این کارشناس بازار سرمایه تشریح می‌کند: هنگامی که نرخ بهره بین‌بانکی افزایش پیدا می‌کند، به‌تبع آن نرخ اسناد خزانه نیز با افزایش مواجه می‌شود. این شاخص به هر میزان که افزایش داشته باشند بازار با کاهش قیمت مواجه خواهد شد. این رفتاری منطقی است که همیشه بین نرخ بهره بین‌بانکی و P/E بازار برقرار است. یعنی به هر میزان نرخ سود بین‌بانکی افزایش یابد، به‌تناسب آن P/E بازار با کاهش مواجه می‌شود.

اشتیاقی تصریح می‌کند: بازار سرمایه بازدهی خود را با نرخ بهره تطبیق می‌دهد، البته با توجه به اینکه ریسک خرید سهام بالاست، بازدهی بورس باید بیش از سرمایه‌گذاری در بانک باشد. به طور کلی افزایش سود بانکی به زیان کلیت بورس است چراکه نقدینگی‌ها را از این بازار فراری می‌دهد. از سوی دیگر، افزایش نرخ بهره بین بانکی بازار سرمایه را در میان‌مدت افزایشی می‌کند.

در زمان افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی باید به چه بخش‌هایی توجه کنید؟

اگر بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی را افزایش دهد، تعمداً رشد اقتصادی را کند کرده است. این کار تاثیر شدیدی بر بازار بورس و سهام دارد، چراکه کاهش رشد اقتصادی منجر به کاهش رشد سودآوری و درنتیجه قیمت‌های پایین‌تر سهام می‌شود. از طرفی افزایش نرخ بهره باعث می‌شود سرمایه‌داران، دارایی‌های خود را به بانک منتقل کنند تا از این طریق سود بیشتری دریافت کنند و این باعث کاهش نقدینگی در بورس و رکود بازار سهام می‌شود.

کامران ندری؛ استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه وضعیتی که در شاخص بورس شاهد بودیم ریزش یا افت شدید تلقی نمی‌شود و دلیلی نمی‌بینم که نوسانات بازار سرمایه را به نرخ بهره بازار بین بانکی نسبت دهیم چرا که افزایش قابل ملاحظه‌ای نبوده است؛ اظهارکرد: می‌توان گفت نوساناتی در بازار سرمایه داریم که آن هم تا حدودی طبیعی است. ممکن است برحسب تصادف در چند روز گذشته تعداد روز‌هایی که بازار قرمز بوده از سبزپوشی بازار بیشتر بوده باشد.

وی ادامه داد: چه اتفاقی باید بیفتد که تصور کنیم بازار روند مثبتی را طی کند؟ آیا تحولی در وضعیت اقتصاد ما رخ داده است؟ بازار‌های مالی خیلی سریع به اخبار مثبت و منفی اقتصاد واکنش نشان می‌دهند که در ماه‌های گذشته نیز اخبار منفی در اقتصاد ما زیاد بوده که می‌تواند بر بازار تاثیر بگذارد.

این تحلیلگر مسائل پولی و بانکی درباره نوسانات بازار بورس و بازار سرمایه تاکید کرد: تصور نمی‌کنم عامل قرمزپوشی بازار در چندوقت گذشته افزایش نرخ بهره بین بانکی باشد چرا که عامل قابل ملاحظه‌ای نیست.

به گفته ندری، در یکسال گذشته حتی روز‌هایی که بازار مثبت بوده است هم نرخ بهره بین بانکی حدود ۱۸ تا ۱۹ درصد بوده و در حال حاضر ۲۰ تا ۲۱ درصد شده است بنابراین این افزایش یک درصدی قابل ملاحظه نیست.

این استاد دانشگاه گفت: نکته مهم دیگر اینکه بانک مرکزی جلوی سرایت و انتقال افزایش نرخ بهره بین بانکی به نظام بانکی را گرفته است یعنی به بانک‌ها اجازه داده نشده است که به این دلیل، نرخ بهره سپرده یا تسهیلات را تغییر دهند؛ بنابراین نمی‌توان این مورد را از دلایل افت بورس دانست.

از نگاه او، عوامل دیگر به مراتب می‌تواند در نوسانات بازار سرمایه اعم از اخبار منفی موثرتر باشد، اما گویا افرادی که می‌خواهند توجیحی برای منفی شدن بازار ذکر کنند عامل نرخ بهره بین بانکی را پررنگ می‌بینند.

عملکرد بانک مرکزی چه باید باشد؟

ندری با تاکید براینکه بانک مرکزی در شرایط کنونی از یک قاعده پولی تبعیت می‌کند، اظهار کرد: یعنی با توجه به شرایط تورمی که در اقتصاد است تصمیم گرفته پایه پولی از حدی بالاتر نرود. وقتی هم بانک مرکزی در حال کنترل رشد پایه پولی است طبیعتا کنترل و مهار تزریق پایه پولی به بازار بین بانکی منجر به افزایش نرخ بهره در این بازار می‌شود. اگر بخواهیم نرخ بهره بین بانکی افزایش نیابد بانک مرکزی باید منابع جدیدی به بازار بین بانکی تزریق کند و اجازه دهد رشد پایه پولی افزایش پیدا کند.

این تحلیلگر مسائل پولی و بانکی گفت: اگر بانک مرکزی بخواهد برنامه کنترل رشد پایه پولی را کنار بگذارد نرخ بهره در بازار بین بانکی کاهش پیدا می‌کند، اما با این سیاست، تورم بالا تداوم و استمرار پیدا می‌کند بنابراین باید نگاه کلان‌تری داشت.

ندری با تاکید براینکه کاهش نرخ بهره بین بانکی با برنامه کنترل و مهار رشد پایه پولی توسط بانک مرکزی سازگاری ندارد، اظهار کرد: بنابراین بانک مرکزی یا باید با تزریق جدید به بازار بین بانکی اجازه دهد رشد پایه پولی بالا برود یا اینکه سیاست‌های کلان‌تری را دنبال کند. بانک مرکزی که نباید به نوسانات جزئی در بازار سهام توجه کند بلکه آنچه مهم است این است که وظیفه اصلی بانک مرکزی کنترل نرخ تورم و پایه پولی است.

وی افزود: نرخ بهره بین بانکی که دستوری تعیین نمی‌شود؛ بلکه بستگی به عرضه ذخائر و میزان تزریق منابع جدید دارد. بانک مرکزی با توجه به شرایط اقتصادی کشور تصمیم دارد که رشد پایه پولی را کنترل کند؛ بنابراین اگر بانک مرکزی این سیاست انقباضی را دنبال نکند ممکن است نرخ تورم‌های بالا در اقتصاد ما پایدار شود که فشار سنگینی را به مردم وارد خواهد کرد و این در حالی است که نرخ تورم در چند ماه گذشته از سقف تاریخی خود عبور کرد.

این استاد دانشگاه گفت: این سیاست‌ها هرچند در کوتاه مدت ممکن است اثر منفی روی بازار مالی داشته باشد، اما در بلند مدت، کنترل تورم روی اقتصاد و بازار‌های مالی مختلف اثر مثبت خواهد داشت.