قیمت ارز و اخبار برجام
ارز، طلا، بورس و مسکن جزو بازار‌هایی محسوب می‌شوند که معمولاً تغییر و تحولات خود را به تبعیت از تحولات جهانی تعیین می‌کنند. بر این اساس، طی چند ماه اخیر با توجه به جریان داشتن مذاکرات وین میان ایران و قدرت‌های جهانی، بازار‌ها با تغییر‌های محسوسی مواجه شد. هم‌اکنون هم با وجود کم‌رنگ شدن این مذاکرات، کم‌وبیش این تغییرات ملموس است؛ به این صورت که همزمان با انتشار اخبار تازه از این جریان مذاکرات، هر بار نوسان قیمتی بیشتری در بازار‌ها مشاهده می‌شود.
تحلیلگران اقتصادی، ثبات وضعیت بازار‌های کشور را به تعیین تکلیف برجام گره می‌زنند؛ زیرا این بازار‌ها پس از گذراندن دشوارترین دوران اقتصادی، اکنون در انتظار نتیجه نهایی مذاکرات و تعیین تکلیف برجام هستند. گفتنی است طلا و جواهر، یکی از بازار‌هایی است که به‌شدت در انتظار نتیجه مذاکرات مانده و اگرچه تا این لحظه اتفاقی نیفتاده است؛ اما به اعتقاد برخی در صورت حصول توافق، قیمت‌ها در بازار طلا تا میزان قابل قبولی کاهشی خواهد شد. در طرف دیگر، برخی از مسئولان این حوزه معتقدند حتی اگر توافقی هم صورت گیرد و نوساناتی در بازار اتفاق بیفتد، مقطعی است؛ چون واقعیت قیمت‌ها چیز دیگری است.
اواسط هفته جاری، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار است در جلسه خود قطعنامه ضد ایرانی پیشنهادی کشور‌های اروپایی و آمریکا را بررسی کند. چهارشنبه هفته گذشته آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان (تروئیکای اروپا) پیش‌نویس یک قطعنامه برای ارائه به نشست هفته بعد شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تهیه کرده‌اند که از ایران می‌خواهد به سوالات باقی‌مانده آژانس درباره ذرات اورانیوم پیدا شده در سه محل توضیح دهد.
بر اساس گزارش رویترز که این پیش‌نویس را رویت کرده، در متن پیش‌نویس شورای حکام «از ایران می‌خواهد فورا برای اجرای تعهدات قانونی‌اش اقدام کرده و بدون اتلاف وقت به پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همکاری بیشتر جهت شفاف‌سازی و حل و فصل مسائل باقی‌مانده پادمانی عمل کند.»
همین خبر کافی بود تا قیمت دلار را به ۳۲ هزار تومان برساند. خبر قطعنامه همزمان شده با جراحی اقتصادی دولت رئیسی. علی سعدوندی کارشناس اقتصادی معتقد است همه این‌ها نتیجه سو مدیریت دولت است و اگر این روند ادامه داشته باشد، سرونوشت خوبی در انتظار کشور نیست.
علی سعدوندی با اشاره به روند ناامیدی مردم و بالطبع بازار از احیای برجام می‌گوید: در کشور جو مثبتی ناشی از امید به احیای برجام و کاهش تحریم‌ها شکل گرفته بود، اما اکنون برداشت جامعه چیز دیگریست و همین باعث شده تا بازار‌های مختلف انتظارات خود را تطبیق بدهند. از سوی دیگر بودجه سال ۱۴۰۱ هم بودجه تورمی است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به صحبت‌های رئیس بانک مرکزی درباره وضعیت ذخایر ارزی و اینکه گفته می‌شود این ذخایر در بهترین حالت ممکن خود قرار دارند، گفت: سوال اینجاست که اگر ذخایر ارزی در بهترین حالتش قرار دارد، چرا قیمت ارز در حال افزایش است؟ با توجه به این تناقض در عمل و حرف، باید پرسید آیا بانک مرکزی راضی به افزایش قیمت ارز در بازار آزاد است یا نه؟ آیا بانک مرکزی توانایی کنترل بازار را دارد، اما نمی‌خواهد؟ باید ببینیم کدام یک از این شرایط حاکم است.
سعدوندی در ادامه به ارائه راهکار پرداخت و گفت: دولت برای کنترل این شرایط باید رشد نقدینگی را کنترل کند. برای جلوگیری از رشد نقدینگی باید معوقات بانکی کاهش پیدا کند؛ روند وام دهی اصلاح شود؛ سیاست‌گذاری پولی اجرا شود؛ بانک مرکزی مستقل شود و همه این‌ها در حالی است که نه تنها برای این موارد برنامه ریزی نشده، بلکه حرفی هم برای این اصلاحات به میان نیامده است.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه وعده‌های دولت شعاری است، تصریح کرد: اگر بانک مرکزی واقعا می‌خواهد قیمت ارز را کنترل کند؛ اگر ذخایر اسکناس در بانک مرکزی در بالاترین سطح خود قرار دارد، خب باید ببینیم چرا میان گفتار و عملکرد تا این اندازه فاصله ایجاد شده است.
او با اشاره به مدیریت اقتصادی دولت می‌گوید: متاسفانه این‌ها آگاهی لازم در زمینه سیاست‌گذاری اقتصادی، تجربه کافی و علم و دانش لازم برای حل موضوعات اقتصادی را ندارند و، چون علم و آگاهی ندارند، به یکباره دستور می‌دهند که تولید خودرو ۵۰ درصد افزایش پیدا کند و بعد می‌بینیم که آمار تولید فروردین ماه سال ۱۴۰۱ از مدت مشابه سال ۱۴۰۰ کمتر است و در این مدت بازار به شدت کنترل و تخریب شده است؛ زمانی که بازار ارز وضع نامناسبی دارد دستور می‌دهند که معاملات فردایی انجام نشود تا قیمت ارز کاهش پیدا کند. نتیجه این رفتار‌ها، افزایش قیمت در بازار است. این دستور‌ها داده می‌شود در حالی که شنونده‌ای ندارد. مگر قیمت‌ها جان دارند که به حرف ما گوش دهند و کاهش پیدا کنند؟
سعدوندی معتقد است چنین سیاست دستوری در کشور سابقه ندارد و با این روش مدیریت اقتصادی، سرنوشت خوبی در انتظار کشور نیست.
او با بیان اینکه مردم نسبت به شرایط آگاهند و قبلا هم در این وضعیت بوده و می‌دانند که در شرایط تورمی سرمایه خودشان را باید به کالا و خدمات تبدیل کنند، می‌گوید: همین رویه باعث می‌شود که پول به سیب زمینی تبدیل شود و دولت باید جلوی آن را بگیرد، ولی متاسفانه فعلا اراده، عزم، دانش و تجربه لازم را ندارد.
این فعال اقتصادی با اشاره به احتمال فروپاشی برجام می‌گوید: ارتباط ما با دنیا بسیار ضعیف است و به منابع ارزی دسترسی نداریم. همین موضوع تاثیرات مخربی در اقتصاد به همراه دارد، اما نمی‌توان منکر این شد که سو مدیریت داخلی هم به شرایط دامن زده‌است. وقتی قیمت ارز بالا می‌رود و دستور داده می‌شود معاملات فردایی صورت نگیرد، نشان می‌دهد که تصمیم‌گیرندگان هیچ آشنایی با این بازار‌ها ندارند و در توهمات به سر می‌برند. یعنی اگر با حسن نیت بخواهم بگویم، ناآگاه هستند.
وی ادامه داد: احیای برجام در اقتصاد ایران قطعا موثر است، ولی برداشت من این است که در عرصه سیاست‌گذاری اقتصادی، به شدت بد عمل کردیم. کسانی که در انتخابات مدعی بودند تاثیر تحریم‌ها در اقتصاد فقط ۲۰ درصد است و ۸۰ درصد سوء‌مدیریت است، باید توضیح بدهند که چرا به درستی اقتصاد را مدیریت نمی‌کنند؟ چرا سیاست‌های غلط گذشته همچنان ادامه دارد.
سعدوندی معتقد است پیش‌بینی سقف قیمت ارز ممکن نیست. او می‌گوید: وقتی در واکنش به افزایش قیمت ارز، دستور توقف معاملات فردایی را می‌دهند و می‌گویند نرخ ارز نیمایی ثابت بماند، برداشتم این است که خلبان سیاست‌های ارزی کشور، نه تنها در عمرش خلبانی نکرده، بلکه حتی ماشین هم نرانده است. دولت اعتبار و اقتدار کافی در این حوزه ندارد و در نهایت استمرار این وضعیت به جای خوبی ختم نمی‌شود.
او می‌گوید تنها در شرایطی می‌توان به بهبود اوضاع امید داشت که افراد عالم و دلسوز مدیریت امور را به عهده بگیرند.
