تجربه کشورها در انتشار و توسعه رمز ارزهای ملی
به گزارش نبض بازار، چین در حال آزمایش "یوآن دیجیتال" خود است و ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، کره جنوبی و سایر کشورها نیز بر روی مراحل مشابه در حال کار کردن هستند. در حال حاضر ۲۰ درصد از ۶۶ بانک مرکزی فعال در جهان اعلام کرده‌اند که احتمالاً ظرف شش سال آینده، رمز ارز ملی خود را منتشر خواهند کرد؛ لذا با توجه به تمامی این اقدامات، به نظر می‌رسد در سال‌های آینده، ارزهای دیجیتال ملی به طور گسترده در دسترس شهروندان عادی و سازمان‌ها و موسسات مالی و غیرمالی قرار گیرد. در بخش پایانی این مجموعه مقالات، پس از تبیین تاثیر انتشار رمز ارزهای ملی بر بازار کریپتو، به بررسی تجربه کشور‌هایی که رمز ارز ملی خود را به طور رسمی منتشر کرده‌اند، کشور‌هایی که در مرحله آزمایشی استفاده از ارز دیجیتال ملی قرار دارند و کشور‌هایی که در حال توسعه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی خود هستند، می‌پردازیم.
تاثیر انتشار رمز ارزهای ملی بر بازار کریپتو
دولت‌هایی که ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را توسعه دهند، احتمالاً موجب پذیرش جهانی و افزایش حضور شهروندان و سازمان‌ها در بازار کریپتو می‌شوند. زیرا رمزارز‌های ملی، موجب ترویج مبادلات دیجیتالی امن و پایدار مالی خواهد شد که به طبع آن، دسترسی و سرمایه‌گذاری بر ارزهای دیجیتال را آسان‌تر می‌کند. از طریق ارزهای دیجیتال ملی، تازه واردان به بستر مالی دیجیتال به اولین کیف پول‌های خود دسترسی خواهند یافت و برخی از آنها، اولین تراکنش‌های امن بازار کریپتو را تجربه خواهند کرد.
از سوی دیگر، جنبه منفی تأثیر رمز ارزهای ملی بر بازار کریپتو شامل همان نگرانی‌های مرتبط با حفظ و صیانت از حریم خصوصی است که در مقاله قبلی صحبت شد. اگر بانک‌های مرکزی تصمیم به ایجاد محدودیت در بازار ارزهای دیجیتال مرسوم بگیرند، وجود رمز ارزهای ملی به شدت سرکوب بازار کریپتو را تسهیل می‌کند. دولت‌ها می‌توانند تراکنش‌های کیف پول یا صرافی‌های بازار ارز دیجیتال مرسوم را ممنوع کنند و صاحبان آدرس‌های کریپتو‌های مختلف را با دقت بالا ردیابی کنند. اگر پول نقد به طور کامل با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی جایگزین شود، مبارزه با محدودیت‌های سرمایه‌گذاری در بازار کریپتو پیچیده‌تر از همیشه خواهد شد.
البته این مسئله، مشمول گذر زمان خواهد شد تا جاییکه رمز ارزهای ملیِ کاملاً توسعه یافته در سراسر جهان عرضه شوند. از طرف دیگر ما هنوز مطلع نیستیم که در موضوع خلق و انتشار ارزهای دیجیتال ملی، هر کشوری چگونه با چشم‌انداز‌ها و ساختار‌های آتی بازار کریپتو مواجه خواهد شد.
تجربه کشورها در خلق، انتشار و توسعه رمز ارزهای ملی
به گفته صندوق بین المللی پول، تا سال ۲۰۲۱، تقریباً ۱۰۰ کشور جهان به طور فعال به وادی خلق، انتشار و توسعه رمز ارزهای ملی ورود کرده اند. برخی در حال ارزیابی اولیه، بعضی در نوبت طراحی نمونه آزمایشی، برخی در مرحله اجرای آزمایشی، بعضی دیگر، به مرحله توسعه ارزهای دیجیتال ملی رسیده اند و در نهایت برخی کشورها، اولین ارز دیجیتال ملی خود را به طور رسمی منتشر کرده اند. در ادامه این مقاله، به بررسی تجربه کشورها در این حوزه می‌پردازیم
کشور‌هایی که رمز ارزهای ملی را انتشار رسمی کرده‌اند
باهاماس
دلار شنی (Sand Dollar) توسط بانک مرکزی باهاماس در اکتبر ۲۰۲۰ منتشر شد. این اولین رمز ارز ملی در سراسر جهان بود که به مرحله انتشار عمومی و رسمی رسید. در باهاماس، بخشی از شهروندان نمی‌توانند به خدمات مالی دسترسی داشته باشند. زیرا ساختار جغرافیایی باهاماس، به صورت مجمع الجزایر است و برای فعالان بخش خصوصی بازار‌های مالی، به صرفه نیست که در همه مناطق جغرافیایی این کشور خدمات خود را ارائه دهند. در نتیجه، تخمین زده می‌شود که ۲۰ درصد از جمعیت باهاماس دارای حساب بانکی نیستند؛ بنابراین امید است که دلار شنی بتواند به بهبود شمول مالی عمومی و دسترسی‌های فراگیر و جامع در این کشور و تقویت امنیت در برابر پولشویی و مبارزه با فعالیت‌های اقتصادی غیرقانونی کمک شایان کند.
نیجریه
نیجریه اولین کشور آفریقایی بود که در اکتبر سال گذشته، رمز ارز ملی خود با نام " eNaira" را به طور رسمی منتشر کرد. این رمز ارز در یک کیف پول دیجیتال ذخیره می‌شود و می‌تواند برای پرداخت‌های سریع و آسان در فروشگاه‌ها و همچنین برای انتقال وجه، مورد استفاده قرار گیرد. تا پایان ژانویه ۲۰۲۲، کیف پول eNaira تقریبا ۷۰۰ هزار مرتبه توسط کاربران دانلود شده بود. برای دسترسی به eNaira، کاربر باید یک شماره شناسایی ملی (NIN) نیز داشته باشد. البته چالش‌ها و محدودیت‌هایی هم در زمینه استفاده از این رمز ارز ملی وجود دارد. جمعیت نیجریه حدود ۲۱۹ میلیون نفر است که ۹۰درصد از مردم این کشور از تلفن همراه استفاده می‌کنند، اما تنها ۱۰ تا ۲۰ درصد از این جمعیت، تلفن همراه هوشمند دارند؛ لذا نصب و بکارگیریِ این رمز ارز ملی فقط برای درصد ناچیزی از مردم امکان پذیر است.
کشور‌های اتحادیه کارائیب شرقی
اتحادیه ارز کارائیب شرقی (ECCU)، سازمان مالی توسعه یافته کشور‌های شرق حوزه کارائیب، در دسامبر ۲۰۲۱ اولین رمز ارز دیجیتال ملی خود با نام "DCash" را به طور رسمی منتشر کرد. اعضای این اتحادیه که شامل ۷ کشور و منطقه به نام‌های آنتیگوا و باربودا، سنت کیتس و نویس، مونسرات، دومینیکا، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین ها، گرانادا هستند، به منظور سرعت بخشیدن به تراکنش‌های مالی و خدمت رسانی‌های بدون نیاز به حساب بانکی به عموم مردم، اقدام به انتشار رسمی این رمز ارز ملی کرده اند. البته آنگویلا تنها کشور این اتحادیه بود که از پیوستن به این پروژه انصراف داد. بانک مرکزی اتحادیه ارز کارائیب شرقی اعلام کرد که این ارز دیجیتال ملی مبتنی بر فناوری بلاک چین است
هدف اصلی " DCash" ارائه یک نظام پرداخت خرده فروشی برای شهروندان بدون کارت اعتباری و حساب بانکی، ایجاد سیستم مدون برای پرداخت‌های تجاری و خلق بستر تجارت الکترونیک با هزینه‌های پایین‌تر است.
این پلتفرم ارز دیجیتال ملی به کاربران اجازه می‌دهد حتی بدون داشتن حساب بانکی و فقط بواسطه‌ی یک گوشی هوشمند، کیف پول مورد نظر را دانلود کرده و از طریق کد QR پرداخت‌ها و تراکنش‌های خود را به سهولت انجام دهند. شهروندانی که تا به حال هیچ حساب بانکی نداشته اند و اطلاعات مالی آنها در هیچ مرکز داده‌ای ثبت نشده است، به یک مؤسسه مالی غیربانکی که تأییدیه بانک مرکزی را دارد، مراجعه می‌کنند تا اطلاعات شخصی خود را ثبت کرده و بتوانند به کیف پول DCash دسترسی پیدا کنند.
کشور‌هایی که در روند آزمایشی رمز ارزهای ملی قرار دارند
چین
بانک خلق چین یکی از اولین بانک‌های مرکزی جهان بود که پروسه طراحی، تولید و انتشار آزمایشی ارزهای دیجیتال ملی را در دستور کار خود قرار داد. آنها در سال ۲۰۱۴ یک کارگروه ویژه را برای تحقیق و پیاده سازی رمز ارزهای ملی تشکیل دادند. چین در آوریل ۲۰۲۰ به اولین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شد که ارز دیجیتال ملی را با نام یوان دیجیتال " e-CNY "به صورت آزمایشی منتشر کرد. ارائه نمونه اولیه این رمز ارز آزمایشی، به شدت با اقبال عمومی روبرو شد.
اولین آزمایش یوان دیجیتال در اکتبر ۲۰۲۰ در منطقه لو او هو در شنژن برگزار شد. دومین برنامه آزمایشی در ابتدای سال ۲۰۲۱ در شهر سوژو انجام گرفت. همچنین این کشور، خدمات پرداخت دیجیتال یوان را برای بازدیدکنندگان بازی‌های المپیک زمستانی پکن۲۰۲۲ ارائه داد. بازدیدکنندگان می‌توانستند اپلیکیشن کیف پول یوان دیجیتال را دانلود کرده و به سهولت تراکنش‌های مدنظر و انتقال وجوه خود را انجام دهند.
بانک مرکزی چین قصد دارد در ادامه پروسه آزمایشی خود، انتشار یوان دیجیتال را در شهر‌های چنگدو و ژونان آغاز کند. همچنین چهار بانک دولتی چین یعنی بانک کشاورزی چین، بانک صنعتی و تجاری چین، بانک چین و بانک ساختمانی چین در انتشار و توسعه این دارایی دیجیتال مشارکت خواهند داشت.
چین در نظر دارد کاربری داخلی گسترده از یوان دیجیتال را در تمامی جغرافیای خود تا پایان سال ۲۰۲۴ به مرحله اجرایی درآورد.
به گفته صندوق بین المللی پول، در حال حاضر بیش از صد میلیون کاربر شخصی برای استفاده آزمایشی از رمز ارز ملی یوان دیجیتال وجود دارد. طبق گزارش ها، یوان دیجیتال بر بازار پرداخت ۲۷ تریلیون دلاری چین، تأثیر مهمی خواهد گذاشت.
مقامات چینی ساده‌ترین راه را برای ارائه این ارز دیجیتال ملی انتخاب کرده‌اند یعنی پیاده سازی از طریق حوزه اجتماعی و بودجه سالانه.
سوئد
در سال ۲۰۱۷، قدیمی‌ترین بانک جهان یعنی "ریسک بانک" سوئدی، پروژه ارز دیجیتال ملی خود را به نام " کرون الکترونیک /e-krona" وارد پروسه انتشار آزمایشی کرد. این روند آزمایشی از ابتدای سال ۲۰۲۰ تا فوریه ۲۰۲۱، وارد مرحله جدی‌تر شد و بررسی فناوری‌های پیشرفته برای توسعه آن و پیامد‌های سیاست انتشار رمز ارز ملی به طور جامع انجام شد. طبق گفته‌ی مقالات سوئدی، قرار است پیاده سازی نهایی و انتشار رسمی رمز ارز دیجیتال ملی سوئد، تا پایان سال ۲۰۲۲ صورت پذیرد.
دولت سوئد در نظر دارد این رمز ارز را، یک جایگزین قوی برای ساختار خدمات پرداخت منفعت طلبانه بخش خصوصی کند و از این طریق، نظام پرداخت عمومی ایمن و پایدار را تضمین کند.
همچنین یکی دیگر از اهداف کلیدی این پروژه، اطمینان از دسترسی گسترده همه مردم به کرون الکترونیک در آینده است. به عنوان مثال مقالات سوئدی قصد دارند با این رمز ارز ملی، برای سالمندان و افراد دارای معلولیت‌های خاص که امکان استفاده سهل از پول نقد را ندارند، شرایط آسان و برابر با سایر اقشار جامعه ایجاد کنند.
جزایر مارشال
در سال ۲۰۱۸، جمهوری جزایر مارشال، انتشار آزمایشی رمز ارز ملی خود با نام” SOV/ Sovereign " را آغاز کرد. علت اصلی تمایل نهاد‌های مالی جزایر مارشال برای خلق و انتشار ارز دیجیتال ملی این است که در حال حاضر، دلار آمریکا به عنوان پول قانونی در این کشور مبادله می‌شود و عمدتاً به دلیل جمعیت بسیار کم این کشور (حدود۵۹ هزار نقر)، هزینه چاپ دلار کاغذی بیش از مزایای آن می‌شود؛ لذا دولت این کشور قصد دارد رمز ارز SOV را برای بهبود کارایی سیستم‌های پرداخت فعلی، جایگزین دلار کاغذی کند.
جامائیکا
رمز ارز ملی جامائیکا با نام "دلار دیجیتال جامائیکا" در سال ۲۰۲۱، به صورت آزمایشی و برای استفاده شهروندان و موسسات مالی غیربانکی انتشار یافت. اندرو هولنس، نخست وزیر این کشور تاکید کرد که بانک جامائیکا پس از اجرای آزمایشی و موفق رمز ارز ملی خود در سال گذشته، این ارز دیجیتال ملی را در سال ۲۰۲۲ روانه‌ی بازار رسمی مالی خود خواهد کرد.
هزینه سرمایه گذاری برای خلق و انتشار این رمز ارز، ۱.۲۸ میلیون یورو برآورد شده است. در اولین بخش از اجرای آزمایشی، ۵۷ مشتری حقیقی، تراکنش‌های شخصی و فردی خود را با سهولت و ایمنی کامل انجام دادند.
اوکراین
بانک ملی اوکراین از سال ۲۰۱۶ انتشار آزمایشی ارز دیجیتال ملی خود را آغاز کرد و تا به امروز هم همچنان در پروسه‌ی آزمایشی قرار دارد. اولکساندر بورنیاکوف، معاون وزیر تحول دیجیتال اوکراین در بیانیه‌ای اعلام کرد:
روند آزمایشی انتشار ارز دیجیتال ملی تا پایان سال ۲۰۲۲ یعنی تا زمان کسب اطمینان کامل از پیشبرد فناوری‌های پرداخت و آماده سازی زیرساخت‌های مالی در اوکراین ادامه خواهد داشت که البته احتمالا با بروز فاجعه جنگ اوکراین، این پروسه طولانی‌تر خواهد شد و یا حتی ممکن است متوقف گردد.
کشور‌هایی که در حال توسعه رمز ارزهای ملی هستند
هندوستان
دولت هند در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که قرار است تا پایان ۲۰۲۲ یک ارز دیجیتال ملی با حمایت دولتی منتشر کرده و توسعه دهد. "روپیه دیجیتال" مبتنی بر فناوری بلاک چین خواهد بود و انتظار می‌رود تا پایان مارس ۲۰۲۳، توسعه‌ی فاز اول آن به پایان برسد.
نیرمالا سیتارامان، وزیر دارایی هند اعلام کرد که این ارز دیجیتال ملی، "تحرک عظیمی" در اقتصاد هند ایجاد خواهد کرد و همچنین منجر به ایجاد یک سیستم مدیریت ارز کارآمدتر و کم هزینه‌تر خواهد شد.
کشور‌های منطقه یورو
بانک مرکزی اروپا (ECB) جولای ۲۰۲۰ اعلام کرد که فعالانه به دنبال ایجاد نسخه دیجیتالی یورو است. کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا در آن زمان بیان داشت:
"هدف ما این است که در عصر دیجیتال، شهروندان و شرکت‌های منطقه یورو، به امن‌ترین شکل پول، یعنی ارز دیجیتال بانک مرکزی دسترسی داشته باشند"
کمیسیون اروپا در ابتدای سال ۲۰۲۲ خبر از ارائه لایحه‌ای برای توسعه یوروی دیجیتال در سال ۲۰۲۳ داد.
ایالات متحده آمریکا
از مارس ۲۰۲۲، فدرال رزرو و شعب آن در حال تحقیق در مورد توسعه و یافتن راه‌های پیاده سازی "دلار دیجیتال" در سیستم مالی ایالات متحده هستند. رئیس جمهور آمریکا، جو بایدن، در همین تاریخ، دستور توسعه یک استراتژی ملی در مورد ارزهای دیجیتال را صادر کرد. این فرآیند توسعه، به ابتکار فدرال رزرو شهر بوستون و موسسه فناوری میشیگان آغاز به کار کرده است.
جو بایدن در ۹ مارس، فرمان اجرایی روند توسعه رمز ارز ملی دلار دیجیتال را امضا کرد و به وزارت خزانه داری، وزارت بازرگانی و دیگر نهاد‌های کلیدی دستور داد تا گزارش‌هایی درباره "آینده پول" با هدف ایجاد و توسعه دلار دیجیتال آماده کنند.
یکی از اقدامات مهم این دستور، یافتن راه‌هایی برای کمک به ۵ درصد از آمریکایی‌هایی بود که به حساب‌های بانکی دسترسی ندارند. همچنین جنبه کلیدی دیگر این دستور، ارزیابی زیرساخت‌های تکنولوژیکی مورد نیاز برای توسعه یک رمز ارز ملی بالقوه آمریکایی است.
با این حال، تحلیلگران حوزه مالی دیجیتال در آمریکا پیشبینی می‌کنند که پروسه‌ی توسعه و انتشار رسمی دلار دیجیتال ممکن است سال‌ها به طول انجامد
جمع بندی
محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتال در جهان باعث ترس و نگرانی بانک‌های مرکزی نسبت به از دست دادن کنترل بر عرضه پول و نظام‌های پرداخت شده است. اینکه گسترش اشکالات و چالش‌ها در پرداخت‌ها و تراکنش‌های مالی توسط هیچ نهاد مرکزی یا دولتی نظارت نمی‌شود، می‌تواند احاطه بانک‌های مرکزی بر عرضه پول و ثبات اقتصادی را تضعیف کند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از بانک‌های مرکزی، برنامه‌های آزمایشی و پروژه‌های تحقیقاتی خود را معطوف به تعیین قابلیت استفاده عمومی از رمزارز‌های ملی در اقتصاد خود کرده اند. تا مارس ۲۰۲۲، ۹ کشور و منطقه در جهان شامل باهاما، اتحادیه کارائیب شرقی (شامل ۷ کشور و منطقه به نام‌های آنتیگوا و باربودا، سنت کیتس و نویس، مونسرات، دومینیکا، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین ها، گرانادا) و نیجریه، رمز ارز ملی خود را به مرحله انتشار عمومی و رسمی رسانده اند. ۸۰ کشور، ابتکارات خود در پروژه ارزهای دیجیتال ملی را در دست اجرا دارند. در فوریه ۲۰۲۱، بانک مرکزی هند اعلام کرد که روپیه دیجیتال را تا پایان سال ۲۰۲۳ معرفی خواهد کرد. جامائیکا اولین دسته از رمز ارز ملی خود را به صورت آزمایشی در آگوست ۲۰۲۱ روانه بازار کرد. نهاد ریسک بانک کشور سوئد، پس از اجرای سیاست کاهش استفاده از پول نقد، شروع به توسعه نسخه الکترونیکی کرون کرد. ایالات متحده در حال توسعه پروژه ارزهای دیجیتال بانک مرکزی برای بهبود سیستم پرداخت‌های داخلی، افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها است و در مارس ۲۰۲۲، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، به آژانس‌های فدرال دستور داد تا زیرساخت‌های مورد نیاز برای خلق، انتشار و توسعه رمز ارزهای ملی آمریکا را ارزیابی کنند. بانک انگلستان (BoE) هنوز در حال بررسی ادغام رمز ارزهای بانک مرکزی در سیستم مالی خود است و بانک کانادا (BOC) به تحقیق در مورد اجرای پروژه "رمز ارزملی۱۴ " ادامه می‌دهد؛ لذا همانطور که از نحوه عملکرد پر شتاب و متمرکز کشور‌های جهان در پروژه رمز ارزهای ملی نمایان است، اهتمام ویژه و برنامه ریزی مدون در خلق و انتشار ارزهای دیجیتال ملی، به یکپارچه سازی و تسهیل نظام الکترونیک پرداخت و ایجاد بستر دیجیتالی در مبادلات مالی امن و پایدار کشورها کمک شایان خواهد کرد و باالطبع، موجب بهبود ثبات نظام مالی در کشور‌های جهان خواهد شد.
